newspaper
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង ចង់ឱ្យមានការធ្វើតេស្ដរកសារធាតុញៀនលើក្រុមពលរដ្ឋទូទៅដែលមានអាយុចាប់ពី១៣ឆ្នាំ ទៅដល់អាយុក្រោម៤៥ឆ្នាំ។ លោកលើកឡើងថា វិធានការថ្មីនេះកំពុងស្ថិតក្នុងការសិក្សា ប៉ុន្តែអាចដាក់ជាកាតព្វកិច្ចសម្រាប់អនុវត្ត។ សង្គមស៊ីវិលគាំទ្រវិធានការនេះ ប៉ុន្តែព្រួយបារម្ភថា ខ្លាចមានការអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើកម្ពុជាចង់រក្សាជំហរអព្យាក្រឹត្យ ឬចង់បង្ហាញទៅកាន់អន្តរជាតិថា ខ្លួនមានជំហរឯករាជ្យមិនលម្អៀងទៅមហាអំណាចណាមួយនោះ កម្ពុជាត្រូវស្ដារទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងមិនត្រូវបដិសេធការធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តអាមេរិកឡើយ ខណៈដែលកម្ពុជាកំពុងបង្កើនទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅជាមួយចិនកុម្មុយនិស្តលើវិស័យយោធា។
របាយការណ៍ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២២ ដែលត្រូវបានបកប្រែពីភាសាអង់គ្លេស មកជាខេមរភាសាមានកម្រាស់៣៦ទំព័រ បានបង្ហាញពីទិដ្ឋភាពទីកន្លែងឃុំខ្លួនដែលមានភាពកកកុញ និងគ្មានការកែលម្អផ្នែករដ្ឋបាល ហើយជួនកាល ការសហការពីអាជ្ញាធរដែនដីនៅមានកម្រិត ដែលជាការធ្វើឱ្យមានការលំបាកចូលជួបអ្នកជាប់ឃុំដែលមិនទាន់ទទួលការជំនុំជម្រះក្តី។
ចៅក្រមស៊ើបសួរ នៃសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី២២ ខែមីនា បានសម្រេចឃុំខ្លួន លោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល ជាបណ្ដោះអាសន្ន ដោយចោទប្រកាន់ពីបទប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ និងបទ ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម។ ការចោទប្រកាន់នេះធ្វើឡើង ក្រោយពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា លោកមិនលើកលែងទោសដល់អតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំង លោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល នោះឡើយ។
ផ្អែកតាម តារាងរចនាសម្ព័ន្ធ ស្តីពីឋានានុក្រមក្នុងការគ្រប់គ្រងការរកស៊ីឈើខុសច្បាប់ របស់សារព័ត៌មានអន្តរជាតិ Mongabay បានចុះផ្សាយកាលពីពេលកន្លងទៅនោះ បង្ហាញថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺជាមេក្លោងនៅពីក្រោយ ឧក្រិដ្ឋជនព្រៃឈើដ៏ធំក្នុងការរកស៊ីឈើខុសច្បាប់នៅកម្ពុជា។
តុលាការអនុញ្ញាតឱ្យសហមេធាវីជួបលោក កឹម សុខា នៅផ្ទះ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ ខាងមុខ។ អ្នកនាំពាក្យនៃអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន ដែលវិទ្យុអាស៊ីសេរីទួលបាននៅមុននេះបន្តិចថា ការអនុញ្ញាតឲ្យសហមេធាវីជួបលោក កឹម សុខា នេះ ទៅតាមលិខិតសំណើសុំរបស់លោក កឹម សុខា ដែលបានលោកបានដាក់លិខិតជូនតុលាការនៅថ្ងៃទី២២ មីនាដដែលនេះ។
គណបក្សភ្លើងទៀនអះអាងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមួយចំនួនតាមគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពនៃការជួបប្រជុំរបស់ពួកគេ ដែលធ្វើប៉ះពាល់ដល់ទឹកចិត្តរបស់អ្នកគាំទ្រជាខ្លាំង។ មន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀន និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកទង្វើទាំងនេះថា ជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិនយោបាយ ហើយទាមទារឱ្យក្រសួងមហាផ្ទៃទប់ស្កាត់ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីធានាការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។
ក្រសួងការបរទេសអាមេរិកថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាពុំមានលទ្ធភាពអាចជ្រើសរើសរដ្ឋាភិបាលដែលពួកគេចង់បានតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ឡើយ។ ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះនៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០២២ ស្ដីពីការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា ទើបនឹងចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា។
ក្រោយខកខានពីរឆ្នាំជាប់គ្នា កងទ័ពកម្ពុជា និងចិន ចាប់ផ្តើមបើកសមយុទ្ធរួមគ្នាសាជាថ្មី ដើម្បីរឹតចំណងទ្វេភាគីកាន់តែរឹងមាំ ហើយមន្រ្តីកម្ពុជាអះអាងថាសមយុទ្ធនេះនឹងមិនធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសណាឡើយ។ សមយុទ្ធលក្ខណៈទ្រង់ទ្រាយធំដែលនឹងចាប់ផ្តើមពីថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ដល់ទី៥ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ នឹងប្រព្រឹត្តនៅមជ្ឃមណ្ឌលហ្វឹកហ្វឺនរបស់កងរាជអាវុធហត្ថ ភ្នំជុំរីករាយ ដែលស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ ឃុំពាម ស្រុកសាមគ្គីមានជ័យ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង។
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃពុធនេះ បានច្រានចោលការលើកឡើងដែលថាការដំឡើងឋានន្តរស័ក្ដិផ្នែកយោធាដល់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺដើម្បីត្រៀមខ្លួនសម្រាប់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្រ្តីនៅពេលខាងមុខ។ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រតិកម្មបែបនេះ ទៅនឹងអ្នកវិភាគមួយចំនួន ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហៅជាថា «បណ្ឌិតខ្វះការចេះដឹង»។
សូមរំលឹកថា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កូនប្រុសច្បងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្នជាអគ្គមេបញ្ជាការរង ជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោក និងជាបេក្ខជននាយករដ្ឋមន្ត្រីអនាគត ត្រូវបានតម្លើងឋានន្តរសក្តិជានាយឧត្តមសេនីយ៍(ផ្កាយ៤) កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនាកន្លងទៅ។ ដំណាលគ្នានោះ លោក ហ៊ុន ម៉ានិត កូនប្រុសទី២ លោក ហ៊ុន សែន ដែលជាប្រធាននាយកដ្ឋានចារកិច្ចនៃក្រសួងការពារជាតិ ក៏ត្រូវបានតែងតាំងជាមេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោកដែរ បន្ថែមពីលើតួនាទីបច្ចុប្បន្ន៕
លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃពុធនេះ បានអះអាងលោកមិនអាចអត់ឱនបានឡើយចំពោះការបង្ហោះសារដែលលោកថាមានលក្ខណៈប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ និងវាយប្រហារលើរូបលោក។ ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្រោយលោកបានបញ្ជាឲ្យចាប់ខ្លួនសកម្មជននយោបាយពីរនាក់ កាលពីថ្ងៃអង្គារគឺ លោក ហ៊ុន កុសល និងលោក យឹម ស៊ីណន ដែលជាអតីតប្រធានចលនាគណបក្សសង្រ្គោះជាតិប្រចាំប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង។
ដោយសារតែជារឿងចាំបាច់ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសម្រេចចិត្តថ្លែងបកស្រាយប្រមាណជាង១០នាទី ទាក់ទងទៅនឹងការចាប់ខ្លួនលោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល ដែលជាអ្នកនយោបាយដើរតាមលោក កឹម សុខា នៅល្ងាចថ្ងៃអង្គារ ក្រោយការបង្ហោះសរសេរក្នុងន័យប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ។ លោក ហ៊ុន សែន បានចោទសួរក្នុងពិធីចែកសញ្ញាប័ត្រដល់និស្សិតវិទ្យាស្ថានវ៉ាន់ដា នៅថ្ងៃពុធនេះថា លោកបានប្រមាថដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រ នៅត្រង់ចំណុចណាដែរ?។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងថា ការចាប់ខ្លួនអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិពីរនាក់ គឺលោក យឹម ស៊ីណន និងលោក ហ៊ុន កុសល គឺជារូបភាពនៃការបំបិទសិទ្ធិបញ្ចេញមតិ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទំនងលែងទុកចិត្តមនុស្សក្បែរខ្លួនក្រៅតែពីកូនៗ របស់គាត់ហើយ ទើបមេដឹកនាំរូបនេះ តែងតាំងកូនៗ របស់ខ្លួនឱ្យកាន់ការងារកំពូលៗ ក្នុងជួរកងទ័ព។ ការរិះគន់នេះធ្វើឡើងក្រោយពេល លោក ហ៊ុន សែន ប្រឹងញាត់បញ្ចូលកូនប្រុសទី២ របស់លោកម្នាក់ គឺលោក ហ៊ុន ម៉ានិត ឱ្យធ្វើជាមេបញ្ជាការរងកងទ័ពជើងគោក នៅអែបជាប់នឹងបងប្រុសរបស់ខ្លួន។
ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី នៅព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែមីនា បានយាងប្រទានភ្លើងជ័យកីឡា នៅបរិវេណខាងមុខប្រាសាទអង្គរវត្ត។ ភ្លើងជ័យកីឡា ឬព្រះអគ្គីជ័យកីឡា នេះសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងពិធីបើកការប្រកួតកីឡាស៊ីហ្គេម និងប៉ារ៉ាហ្គេម (SEA Games-ASEAN Para Games) នៅក្នុងខែឧសភា ខាងមុខ។
សាច់ញាតិជនរងគ្រោះ ដែលបានស្លាប់នៅខេត្តកោះកុងលើកឡើងថា បច្ចុប្បន្នគ្រួសារលោក បូក ឆេក រស់នៅដោយការលំបាក ព្រោះមានជីវភាពក្រីក្រ ខណៈដែលប្រពន្ធលោក ក៏មានជំងឺប្រចាំកាយ ពុំអាចធ្វើការងារអ្វីបាននោះទេ ចំណែកកូន៣នាក់ ក៏បែកគ្រួសារនៅឆ្ងាយ និងអ្នកខ្លះមកធ្វើការស៊ីឈ្នួលគេនៅភ្នំពេញ ដោយទទួលបានថវិកាតិចតួច។
អ្នកវិភាគមួយចំនួនបង្ហាញទស្សនៈផ្សេងៗគ្នាពាក់ព័ន្ធនឹងការដំឡើងតំណែងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យទៅជានាយឧត្តមនីយ៍ផ្កាយ៤។ អ្នកខ្លះថា នេះជាការត្រៀមខ្លួនដើម្បីចាប់យកតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនាពេលអនាគតរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ខណៈអ្នកខ្លះទៀតថា នេះជាការបង្ហាញពីអំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់។
ប្រព័ន្ធផ្សាយលោកខាងលិចបានអះអាងថាទំនាក់ទំនងកាន់តែស៊ីជម្រៅរបស់កម្ពុជាជាមួយចិនបានបង្កើនការព្រួយបារម្ភចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសជិតខាងក្នុងតំបន់។ ជាការឆ្លើយតបកាសែត Global Times របស់ចិនបានដកស្រង់ការបញ្ជាក់របស់អ្នកជំនាញចិនថា សមយុទ្ធនាពេលនេះធ្វើឡើងក្របកដោយសន្តិភាពគឺមិនដូចសមយុទ្ធរួមគ្នាដែលដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលសង្កត់ធ្ងន់លើការប្រឈមមុខដាក់គ្នានោះទេ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមីនាកន្លងទៅ បានចេញអនុក្រឹត្យតែងតាំងមុខតំណែងលោក ហ៊ុន ម៉ានិត ជាមេបញ្ជាការរងនៃបញ្ជាការដ្ឋានកងទ័ពជើងគោក បន្ថែមលើមុខងារបច្ចុប្បន្ន។ ការតែងតាំងលោក ហ៊ុន ម៉ានិត ពេលនេះ គឺធ្វើឡើងតំណាលគ្នានឹងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត អគ្គមេបញ្ជាការរង និងជាមេបញ្ជាការកងទ័ពជើងគោក ដែលត្រូវបានតម្លើងឋានន្តរសក្តិដោយព្រះរាជក្រឹត្យជា នាយឧត្តមសេនីយ៍(ផ្កាយ៤)។
មតិអ្នកអាន