newspaper
ពលករខ្មែរធ្វើការនៅប្រទេសថៃត្អូញត្អែរអំពីការបន្តលិខិតធ្វើការ (MOU) តម្រូវឱ្យបង់ លុយជាង ២ម៉ឺនបាត ឬជិត ១ពាន់ដុល្លារ ក្នុងម្នាក់ ឱ្យទៅក្រុមហ៊ុន ដើម្បីជួយរត់ឯកសារ និងមួយចំណែក ផ្ដល់ទៅមន្ត្រីប៉ូលិស នៅច្រកព្រំដែនប៉ោយប៉ែត។ ពួកគាត់ថា ការចំណាយលុយ ច្រើនលើសលប់ នេះ ធ្វើឱ្យពលករភាគច្រើន ជួបការលំបាក។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា ការបង់លុយច្រើនបែបនេះ គឺជាទង្វើខុសច្បាប់ និងកេងប្រវ័ញ្ចលើពលករ ។
អ្នកឃ្លាំមើលពីបញ្ហាសង្គមលើកឡើងប្រៀបធៀបថា ប្រទេសចិនកំពុងវាយក្បាលអង្អែលខ្នង នៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជា។ ពួកគេលើកឡើងថា ប្រសិនបើប្រទេសចិនពិតជាមានចេតនាជំរុញ និងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍នៅកម្ពុជាពិតមែននោះ ចិននឹងមិនបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យភាពយន្តចិនឈ្មោះ នូ ម៉រ បែតស៍ (No More Bets) ដែលនិយាយអំពីបញ្ហាឧក្រិដ្ឋកម្មនៅកម្ពុជា ផ្សព្វផ្សាយទូទាំងសកលលោក ហើយអ្នកនយោបាយចិនបែរជាចេញមុខជាបន្តបន្ទាប់ដើម្បីបង្ហាញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជំរុញវិស័យទេសចរណ៍ជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបែបនេះទេ។
ជនជាតិឥណ្ឌា ៦៧នាក់បន្ថែមទៀត ត្រូវបានសង្គ្រោះចេញពីកន្លែងឆបោកតាមអនឡាញ ខណៈស្ថានទូតឥណ្ឌាកំពុងបង្កើនការផ្សព្វផ្សាយព្រមានដល់ពលរដ្ឋខ្លួន មុនមកធ្វើការនៅកម្ពុជា រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឥណ្ឌា (India) កំពុងបង្កើនការយកចិត្តទុកដាក់លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយភាគីកម្ពុជា ដើម្បីជួយសង្គ្រោះពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលកំពុងរងការបង្ខាំង និងបង្ខំឱ្យធ្វើការឆបោកតាមអនឡាញនៅកម្ពុជា។
ស្ថានទូតឥណ្ឌានិងអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានជួយសង្គ្រោះជនជាតិឥណ្ឌាចំនួន ៦៧ នាក់ ដែលជាប់អន្ទាក់របស់ភ្នាក់ងារក្លែងក្លាយ ដែលបានទាញឱ្យពួកគេធ្លាក់ខ្លួនចូលទៅក្នុងអគារដែលប្រព្រឹត្ត «ឧក្រិដ្ឋកម្មតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត» នៅប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតឥណ្ឌាប្រចាំកម្ពុជា។
លោក ស៊ុន ចាន់ថុល ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាអនុប្រធានទី១នៃក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC) អះអាងថា ក្រុមហ៊ុនអាមេរិកាំងជាច្រើនចាប់អារម្មណ៍ចង់មកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ លោកថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះក្នុងបទសម្ភាសន៍មួយជាមួយលោក មាន ឫទ្ធិ អ្នករាយការណ៍ព័ត៌មាននៃវិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅក្នុងវេទិកាភាពជាអ្នកដឹកនាំអាស៊ាន រៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអំពីយុទ្ធសាស្ត្រ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ (CSIC) នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតុន (Washington DC) សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី០១ ខែតុលា ខណៈលោកកំពុងបំពេញ«បេសកកម្មទាក់ទាញ និងជំរុញវិនិយោគ» នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកាណាដា ពីថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា ដល់ថ្ងៃទី០៣ ខែតុលា។
ទាក់ទងនឹងការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា អនុប្រធានបេសកកម្មនៃស្ថានទូតអង់គ្លេស លោក ម៉ាក ថេយើរ៍ (Marc Thayre) បានថ្លែងតាមរយៈសារនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់ស្ថានទូតចក្រភពអង់គ្លេស កាលពីល្ងាចថ្ងៃទី០២ ខែតុលា ថាការចោទប្រកាន់លោក ម៉ិច ដារ៉ា នាំឱ្យមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំង និងជាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ សេរីភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា។
សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិបន្តថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាល ករណីចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ដោយចោទប្រកាន់ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។ ពួកគេចាត់ទុករឿងនេះថាជាការបង្ក្រាបទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងគំរាមកំហែងអ្នកសារព័ត៌មានដទៃទៀត។ ក្រៅពីថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទាំងសហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិបន្តទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរដោះលែង អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ។
ក្រុមសមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (ASEAN Parliamentarians for Human Rights) ហៅកាត់ថា APHR ដែលជាបណ្តាញអ្នកតំណាងរាស្ត្រគាំទ្រការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បានអំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជាឱ្យដោះលែងអ្នកកាសែតឯករាជ្យលោក ម៉ិច ដារ៉ា ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី ៣០ ខែកញ្ញា។
កង្វះជាតិដែកបណ្តាលឲ្យស្លេកស្លាំងដោយសារខ្វះឈាមក្រហម អាចប៉ះពាល់ដល់ដំណេក ការគិត ថាមពល និងសតិអារម្មណ៍ជាដើម។ អ្នកដែលប្រថុយប្រថានខ្ពស់ខ្វះជាតិដែករួមមាន ស្ត្រីស្ថិតក្នុងវ័យបន្តពូជ ស្ត្រីអស់រដូវ ស្ត្រីមករដូវច្រើន និងស្ត្រីដែលបង្អត់អាហារខ្លួនឯងដោយចង់ស្គមជាដើម។
ជនជាតិដើមភាគតិចសួយចំនួន ៨ភូមិ នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ ធ្វើបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ បុណ្យកឋិន និងបុណ្យចូលឆ្នាំ ដូចជាពលរដ្ឋខ្មែរទូទៅដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែមានឧបសគ្គខ្លះៗ រារាំងដល់ការប្រតិបត្តិជំនឿទាំងនេះ ដោយសារបាត់បង់ព្រៃឈើធ្វើឱ្យជីវភាពសហគមន៍ថយចុះ ខ្វះខាតថវិកាធ្វើបុណ្យ ហើយគ្រួសារអ្នកភូមិខ្លះធ្វើចំណាកស្រុកទៅតំបន់ឆ្ងាយៗ ខកខានមិនបានចូលរួមពិធីបុណ្យទាន។
បើគ្មានលទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ និងប្រព័ន្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយដែលស្របច្បាប់ទេ នោះប្រទេសកម្ពុជានឹងឆ្ពោះទៅរកការជាប់បំណុលវណ្ឌក ការងារកំប៉ិកកំប៉ុក ដីធ្លីដែលត្រូវបានគេកេងប្រវ័ញ្ច និងធនធានធម្មជាតិដែលហិនហោច ក្រោមចំណងទាក់ទងជាមួយចិន។ នេះជាការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អតីតមេដឹកនាំនយោបាយជំទាស់ជាន់ខ្ពស់មួយរូបរបស់កម្ពុជា ដែលបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅក្រៅប្រទេស។ ការអត្ថាធិប្បាយនេះធ្វើឡើង នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខមួយជាមួយកាសែត Asia Times ដែលបានចុះផ្សាយតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធើណិត កាលពីចុងខែកញ្ញា។
បណ្ដាញអង្គការអន្តរជាតិឃ្លាំមើលសិទ្ធិពលរដ្ឋ (CIVICUS) និងអង្គការវេទិកាអាស៊ី ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងការអភិវឌ្ឍ (FORUM-ASIA) នៅថ្ងៃទី២ ខែតុលា បានដាក់របាយការណ៍ទៅកិច្ចប្រជុំដំណើរការត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) របស់អង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៤៦។ ក្នុងរបាយការណ៍ ដែលបានស្នើនេះ អង្គការទាំងពីរពិនិត្យឃើញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែរឹតត្បិតលើសេរីភាពក្នុងការបង្កើតសមាគម ការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី និងការបញ្ចេញមតិ ចាប់តាំងពីការត្រួតពិនិត្យជាសកលតាមកាលកំណត់ (UPR) ឆ្នាំ២០១៩។
អគារបនល្បែងកាស៊ីណូរបស់អ្នកជំនួញដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាលត្រកូល ហ៊ុន មានងារជាឧកញ៉ាពីររូបគឺលោក លី យ៉ុងផាត់ និងលោក លឹម ហេង ស្ថិតនៅច្រកព្រំដែនអន្តរជាតិអូស្មាច់ក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យរងការចោទប្រកាន់ថា ជាសំបុកក្រុមឧក្រិដ្ឋជនចិនចាប់បង្ខាំងជនបរទេសជាច្រើននាក់ ដើម្បីបង្ខំឱ្យបម្រើការងារឆបោកតាមអនឡាញ (Online)។ ពលរដ្ឋក្បែរតំបន់នោះឱ្យដឹងថា ជារឿយៗ បុគ្គលិក ជនជាតិចិន វៀតណាម និងថៃ តែងតែសម្រុកចេញមកខាងក្រៅដើម្បីសេរីភាព ប៉ុន្តែត្រូវសន្តិសុខថៅកែចិនដេញចាប់ និងធ្វើទារុណកម្មពួកគេជាបន្តបន្ទាប់។
កសិករមួយចំនួនថា ដំណាំស្រូវរបស់ពួកគាត់ប្រឈមនឹងការខាតបង់ ខណៈរោងម៉ាស៊ីនផ្អាកឈប់ទិញស្រូវក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។ ការលើកឡើងនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម អំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋឲ្យផ្អាកការប្រមូលផលស្រូវ ក្នុងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ។
ពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនបានវេចនំអន្សមតាមផ្ទះមុនថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំធំ ដើម្បីធ្វើចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃ រក្សាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរ បង្ហាញពីវប្បធម៌សាមគ្គីគ្នាដែលបន្សល់តាំងពីបុរាណមក។ រីឯពលរដ្ឋខ្លះទៀត ខកខានវេចនំអន្សម ដោយសារពួកគាត់រវល់ការងារស្រែចម្ការ និងមានជីវភាពខ្វះខាត។ ព្រះសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សានៅវត្តមួយ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង គឺព្រះតេជព្រះគុណ គន្ធ ធី មានថេរដីកាថា បច្ចុប្បន្នមានតែមនុស្សវ័យចំណាស់ប៉ុណ្ណោះ ដែលចេះវេចនំអន្សម ក៏ប៉ុន្តែយុវជនជំនាន់ក្រោយៗវិញ ភាគច្រើនមិនចេះនោះទេ ដែលជាផ្នែកមួយធ្វើឱ្យប្រពៃណីនេះថយចុះ។
ពលករខ្មែរធ្វើការសំណង់នៅប្រទេសថៃភាគច្រើន ខកខានទៅលេងស្រុកកំណើត នៅថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដោយសារតែគ្មានលុយកាក់ ខណៈពលករខ្មែរខ្លះទៀតត្រូវប៉ូលិសថៃចាប់ដាក់គុក ដោយសារ តែគ្មានលិខិតឆ្លងដែនត្រឹមត្រូវ។ ពួកគាត់ថា នៅពេលបុណ្យទានម្ដងៗ មានតែខាំធ្មេញសង្កត់ចិត្ត ហើយរហូតពេលខ្លះដេកយំ តូចចិត្តនឹងខ្លួនឯង មិនដឹងពេលណាបានអាចមានជីវភាពសមរម្យ បានជួបជុំគ្រួសារពេលបុណ្យទានម្ដងៗ។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេសជាច្រើនបានប្រតិកម្មទៅនឹងការចាប់ខ្លួនអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យគឺលោក ម៉ិច ដារ៉ា និងបានទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោះលែងអ្នកកាសែតរូបនោះជាបន្ទាន់ ក្រោយលោកត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់។ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវគេស្គាល់ថា អ្នកកាសែតមានភាពសកម្មក្នុងការរាយការណ៍ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងការជួញដូរមនុស្ស និងការឆបោកតាមប្រព័ន្ធអនឡាញ ឬ online scams និងធ្លាប់ឈ្នះពានរង្វាន់ពីក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ចំពោះភាពក្លាហាននៃការរាយការណ៍ព័ត៌មានអំពីប្រធានបទដ៏រសើបទាំងនោះ។
ស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា និងក្រុមអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងសារព័ត៌មាន ជិត ៥០ស្ថាប័នផ្សេងទៀតទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ និងដោះលែងអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ។ ការទាមទារនេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានបញ្ជូនលោក ម៉ិច ដារ៉ា ទៅឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារខេត្តកណ្ដាល ដោយចោទប្រកាន់លោកអំពីបទ «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។
ពលករខ្មែរម្នាក់ដែលសមត្ថកិច្ចម៉ាឡេស៊ីចាប់បញ្ជូនឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោយសាររិះគន់រដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញនៅលើបណ្តាញសង្គម ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចបញ្ជូនទៅឃុំនៅពន្ធនាគារម២ រាជធានីភ្នំពេញហើយ នៅរសៀលថ្ងៃទី១ ខែតុលា។ កញ្ញា នួន តឿន ត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តអំពើបង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម និងញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើង»។
ប្រជាពលរដ្ឋ និងព្រះសង្ឃ ស្នើអ្នកនយោបាយ ឱ្យងាកមកផ្សះផ្សាជាតិតាមរយៈការដោះលែងអ្នកទោសមនសិការឱ្យមានសេរីភាព និងស្ដារប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យឱ្យល្អប្រសើរឡើងវិញ នៅរដូវបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ព្រោះថា ការណ៍ ដែលអ្នកនយោបាយ ទាំងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង បន្តខាំធ្មេញដាក់គ្នា ចាត់ទុកគ្នាជាសត្រូវជាច្រើនទសវត្សរ៍មកនេះ ពុំមែនជាការដឹកនាំប្រទេសទៅរកការរីកចម្រើននោះឡើយ។
មតិអ្នកអាន