ដោយ កេសរណ្ណីយ្យា
2014-04-12
RFA
ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
មហាសង្ក្រាន្ត ឆ្នាំមមី ឆស័ក ព.ស ២៥៥៨។ Photo Courtesy of budinst.gov.kh
ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីខ្មែរ គឺជាប់ទាក់ទងជាសំខាន់នឹងបុត្រីកបិលមហាព្រហ្មទាំង ៧អង្គ ដែលយាងមកប្ដូរវេនគ្នារក្សាលោក ទៅតាមជំនឿរបស់ខ្មែរតាំងពីបុរាណកាល រហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ទេពធីតាទាំង ៧អង្គ មានយានជំនិះ សាស្ត្រាវុធ និងគ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ពិសេសខុសប្លែកពីគ្នា។
«ភ្លេងពិណពាទ្យ»
សួស្តីឆ្នាំថ្មី លោកអ្នកនាងកញ្ញាជាទីមេត្រី! តាមក្បួនតម្រាមហាសង្ក្រាន្តឆ្នាំនេះ សង្ក្រាន្តឆ្នាំថ្មីចូលចំថ្ងៃច័ន្ទ គឺត្រូវវេនទេពធីតាព្រះនាមគោរាគៈទេវី ដែលជាបុត្រីទី២របស់កបិលមហាព្រហ្ម យាងមកទទួលតំណែងរក្សាលោកបន្តពីទេពធីតាឆ្នាំចាស់ គឺព្រះនាងទុង្សៈ ឬធុង្សៈទេវី ដែលជាបុត្រីច្បង។
ព្រះនាងគោរាគៈទេវី ទ្រង់គ្រឿងអម្ពរ គឺប្រដាប់តាក់តែងព្រះកាយដោយសំពត់អាវសាវស្បៃពណ៌លឿង ទ្រង់គ្រឿងអលង្ការដោយកែវ «មុក្តា» ឬគជ់ខ្យង និងលម្អព្រះកាណ៌សៀតផ្កាអង្គារបុស្ស នៅនឹងត្រចៀក។
ទាក់ទងនឹងគ្រឿងអម្ពររបស់ទេវតាឆ្នាំថ្មី លោក អ៊ឹម បូរិន្ទ ដែលជាអ្នករៀបរៀងចងក្រងសៀវភៅ «មហាសង្ក្រាន្ត» ប្រចាំឆ្នាំមានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថា ទេពធីតាទាំង ៧អង្គ មានគ្រឿងស្លៀកដណ្ដប់ប្រចាំកាយប្រកបដោយពណ៌សម្បុរផ្សេងៗគ្នា៖ «បាទ ហើយអម្ពរហ្នឹងទៀត មិនមែនដូចជានៅក្នុងក្បួនតម្រាសម្រាប់ពិធីបុណ្យជាតិ ដែលមនុស្សលោកយើងស្លៀកពាក់រាល់ថ្ងៃហ្នឹង មានខុសគ្នាខ្លះ។ ថ្ងៃអាទិត្យ គឺដូចគ្នា ពណ៌ក្រហមដែលព្រះនាងធុង្សៈទេវី ប្រើអម្ពរពណ៌ក្រហម ហើយទេពធីតាថ្ងៃច័ន្ទ ព្រះនាមគោរាគៈទេវី លោកប្រើអម្ពរពណ៌លឿង គឺដូចគ្នាដែរ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ទេពធីតាដែលលោកយាងមកនៅថ្ងៃអង្គារ គឺព្រះនាមរាក្យសាទេវី លោកប្រើអម្ពរពណ៌ខ្មៅ មនុស្សលោក គឺប្រើពណ៌ស្វាយ។ ចំណែកឯអម្ពរទេពធីតាមណ្ឌាទេវី ដែលយាងមកនៅថ្ងៃពុធ គឺលោកប្រើអម្ពរពណ៌អន គឺពណ៌ស្រទន់ ស្រដៀងគ្នានឹងពណ៌ស៊ីលៀបដែរ។ ទេពធីតាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ព្រះនាមកិរិណីទេវី លោកប្រើអម្ពរពណ៌បៃតង បាទ ចំណែកឯទេពធីតាដែលលោកយាងមកនៅថ្ងៃសុក្រ គឺព្រះនាងកិមិរាទេវី លោកប្រើអម្ពរពណ៌សេត គឺពណ៌ស។ ឯទេពធីតាទី៧ ដែលលោកយាងមកនៅថ្ងៃសៅរ៍ ព្រះនាមមហោទរាទេវី លោកប្រើអម្ពរពណ៌ខៀវ…»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក្តី នៅក្នុងសៀវភៅ ព្រះរាជពិធីទ្វារទសមាស ដែលរៀបរៀងដោយលោកឧកញ៉ាទេពពិទូរ ក្រសេម បោះពុម្ពផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនាឆ្នាំ១៩៦៩ ពុំមានចែងអំពីពណ៌សំពត់អាវសាវស្បៃ នៃទេពធីតាទាំង ៧អង្គនោះឡើយ។
ទាក់ទងប្រការនេះ លោក អ៊ឹម បូរិន្ទ ដែលជានាយកគណៈកម្មការស្រាវជ្រាវវិជ្ជាហោរាសាស្ត្រ និងប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរនៃក្រសួងធម្មការ និងសាសនាដែរនោះ បានគូសបញ្ជាក់ថា លោកបានស្រង់ការអធិប្បាយអំពីពណ៌សម្បុរនៃគ្រឿងអម្ពររបស់ទេពធីតាទាំង ៧អង្គ សៀវភៅ មហាសង្ក្រាន្ត ចាស់ៗពីបុរាណតៗគ្នាមក៖ «រឿងនេះវាមានតាំងពីបុរាណកាលមកយូរហើយ… បើនិយាយអំពីតម្រារបស់ខ្មែរ ទាក់ទងនឹងអត្ថន័យនៃទេពធីតាទាំង៧ ក្បួននេះអាចមកពីឥណ្ឌា។ ដូច្នេះរឿងនេះ មានន័យថា យើងបានចម្លងចេញពីឥណ្ឌា មក មិនដឹងថាមានដើមកំណើតពីពេលណាមកទេ។ ប៉ុន្តែ យើងអាចដឹងថា ការដែលខ្មែរយើងចាប់ផ្ដើមប្រើសុរិយគតិជាគោលវិញនេះ គឺសម័យចុល្លសករាជទី១នោះមក បានន័យថា គឺសម័យ (ព្រះបាទ) បុទុមសុរិយវង្ស ដែលលោកចាប់ផ្ដើមប្រើដូរពីដែលយើងកាលដើមប្រើចន្ទគតិ ដល់ក្រោយមកយើងប្រើសុរិយគតិ វិញនោះ ដែលចាប់ផ្ដើមចូលឆ្នាំខែចេត្រ វិញនោះ ប្រហែលជានាំមកនៅពេលហ្នឹង ១១០០ជាងនៃគ.ស. ប្រហែលប៉ុណ្ណឹង ហើយនៅក្នុងហ្នឹងបានបញ្ជាក់ថា (ព្រះបាទ) បុទុមសុរិយវង្ស លោកជាអ្នករៀបចំ ហើយពណ៌ទាំងអស់ហ្នឹង (នៃអម្ពរទេពធីតាទាំង៧អង្គ) មានមកជាមួយនឹងក្បួនតម្រាហ្នឹង…»។
ចំពោះពណ៌សម្បុរនៃគ្រឿងអម្ពរ ឬសំពត់អាវសាវស្បៃរបស់ទេពធីតាទាំង ៧អង្គ ដែលជាបុត្រីកបិលមហាព្រហ្មនេះ អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវវប្បធម៌ខ្មែរ គឺលោក សឹង្ហ គា បកស្រាយថា អាចយកទៅតាមពណ៌នៃដួងតារា ឬផ្កាយនព្វគ្រោះទាំង៩ តាមគោលលទ្ធិព្រាហ្មណ៍។
«ភ្លេងពិណពាទ្យ»
ផ្កាយនព្វគ្រោះទាំង៩នោះ គឺព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ ព្រះអង្គារ ព្រះពុធ ព្រះហស្បតិ៍ ព្រះសុក្រ ព្រះសៅរ៍ ព្រះកេតុ និងព្រះរាហុ៍ ដែលដូនតាខ្មែរបានយកមកដាក់ជាឈ្មោះថ្ងៃទាំង៧ នៃសប្ដាហ៍ ដោយកាត់ព្រះកេតុ និងរាហុ៍ ចេញ។
លោក សឹង្ហ គា បានអធិប្បាយដកស្រង់នូវអន្លើខ្លះនៃក្បួន សព្វគ្រោះ ដែលដូនតាខ្មែរបានចារឹកទុកក្នុងតម្រាសាស្ត្រាស្លឹករឹត និងក្រាំងនានាដ៏មានចំណាស់រាប់រយឆ្នាំ ជាភាសាបាលី ស្តីអំពីពណ៌នៃផ្កាយនព្វគ្រោះទាំង៩ដួងនោះ៖ «…យោសោកេតុ មហាទេវោ សុវណ្ណវណ្ណោសុវណ្ណ មានន័យថា ព្រះកេតុ លោកមានពណ៌សម្បុរដូចមាស។ យោសោរវិ មហាទេវោ រិត្ត វណ្ណោ រិត្ត ព្រះអាទិត្យលោកមានពណ៌ក្រហម។ យោសោ សសិ មហាទេវោ សេត វណ្ណោ សេត បានន័យថា ព្រះចន្ទ សសិ គឺព្រះចន្ទ ភាសាបាលី គឺថាព្រះចន្ទ លោកមានពណ៌ស។ យោសោភូម ភូម ថ្ងៃអង្គារ មហាទេវោ បឹង្គលវណ្ណោ បឹង្គល ថ្ងៃអង្គារ គឺមានពណ៌សម្បុរដំដែង គឺមានបញ្ជាក់ទៀតថា ពណ៌ដាំដែង គឺពណ៌ក្រហមបូកខ្មៅ។ ហើយយោសោពុទ្ធ មហាទេវោ បិត បានន័យថា លឿង ថ្ងៃពុធមានពណ៌លឿង ហើយបានយោសោ…»។
ចំណែកផ្កាយព្រហស្បតិ៍ មានពណ៌ហង្សបាទ គឺមានពណ៌ផ្កាឈូក ឬស៊ីជម្ពូខ្ចី ដូចជាជើងហង្សយ៉ាងដូច្នោះ។ រីឯផ្កាយព្រះសុក្រ មានពណ៌ប្រាក់ ផ្កាយព្រះសៅរ៍ មានពណ៌និល គឺខ្មៅខៀវ ហើយព្រះរាហុ៍ មានពណ៌ខ្មៅ។
លោក សឹង្ហ គា ដែលជាប្រធានអង្គការ ចតុទិសសង្ឃ ដែរនោះ បញ្ជាក់បន្ថែមអំពីទំនាក់ទំនងគ្នារវាងពណ៌នៃផ្កាយនព្វគ្រោះទាំង៩ ហើយនិងពណ៌អម្ពរនៃទេពធីតាទាំង៧អង្គ៖ «…បាទ ហើយរាហ៊ូលោកពណ៌ខ្មៅ សំអាងទៅលើពាក្យបាលីថា កាល ប្រែមកថា ខ្មៅ ព្រោះយើងរាប់តាមលំដាប់លំដោយ គឺអាទិត្យ ច័ន្ទ អង្គារ ពុធ ព្រហស្បតិ៍ ព្រះសុក្រ ព្រះសៅរ៍ ព្រះកេតុ ព្រះរាហុ៍។ ក្នុងចំណោមផ្កាយនព្វគ្រោះទាំង៩ មានពណ៌៩ អ៊ីចឹង គឺដើម្បីបញ្ចូលពណ៌ទាំង៩ហ្នឹង ដើម្បីយកទៅតម្រូវពណ៌ទាំង៧ថ្ងៃដែលត្រូវនឹងទេពធីតាទាំង៧អង្គ បុត្រីកបិលមហាព្រហ្មហ្នឹង គឺបុព្វបុរសយើងបានយកពណ៌ពីរ គឺយកពណ៌ព្រះកេតុ ពណ៌មាស ហើយនិងព្រះរាហុ៍ គឺពណ៌ខ្មៅ ទៅបូកបញ្ចូលជាមួយពណ៌ដទៃទៀត ដូចជាទេវតាចុះថ្ងៃអង្គារ គឺយកពណ៌ក្រហមលាយជាមួយពណ៌ខ្មៅ របស់រាហុ៍ នោះឯង គេហៅពណ៌ដាំដែង បាទ…»។.
នៅក្នុងសៀវភៅ មហាសង្ក្រាន្ត មានចែងពីពណ៌សំពត់ស្លៀកតម្រូវតាមថ្ងៃទាំង៧ ដែលចាស់ទុំបុរាណខ្មែរបានកត់ត្រាទុកជាក្បួនតម្រាតៗជំនាន់ រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ពណ៌សំពត់តាមថ្ងៃទាំង៧ នៃសប្ដាហ៍ដែលរៀបរាប់ជាពាក្យកាព្យនោះ គឺ៖ «អាទិត្យក្រហមខ្ចី ឬចាស់ ច័ន្ទផ្លាស់លឿងទុំស្វាយអង្គារ ថ្ងៃពុធស៊ីលៀបសមសោភា ព្រហស្បតិ៍បៃតងត្រួយចេកខ្ចី។ ពណ៌ខៀវក្រនៀវប្រើថ្ងៃសុក្រ ពណ៌និលព្រិលទុកសៅរ៍សិរី តែងខ្លួនតាមក្បួនលោកស្រដី ចម្រើនសិរីជោគជ័យអើយ»។
«ភ្លេងពិណពាទ្យ»
ពណ៌សំពត់ប្រចាំថ្ងៃទាំង៧នេះ គេឃើញពលរដ្ឋខ្មែរនៅនិយមនាំគ្នាប្រើ ជាពិសេសនាពិធីបុណ្យទាននានា។ ថ្វីត្បិតតែមិនមានសំពត់ពណ៌ស ឬពណ៌សេត ដូចជាអម្ពរនៃទេពធីតាព្រះនាម កិមិរាទេវី ដែលយាងចុះនៅថ្ងៃសុក្រ ក្តី ប៉ុន្តែជាទូទៅ គឺខ្មែរនិយមប្រើអាវពណ៌សជាមួយនឹងសំពត់ដែលមានពណ៌ទៅតាមថ្ងៃទាំង៧ នៃសប្ដាហ៍។
ទាក់ទងប្រការនេះ លោក អ៊ឹម បូរិន្ទ ដែលជាជំនួយការគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំបុណ្យជាតិអន្តជាតិដែរនោះ បានគូសបញ្ជាក់ថា តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ពុំឃើញមានឯកសារសរសេរអំពីទំនាក់ទំនងរវាងក្បួនតម្រាពណ៌សំពត់ប្រចាំថ្ងៃទាំង៧ ដែលជាប្រពៃណីរបស់ខ្មែរនេះទៅនឹងពណ៌សម្បុរ នៃគ្រឿងអម្ពររបស់ទេពធីតាទាំង៧អង្គ ដែលផ្លាស់វេនគ្នាយាងមករក្សាលោកនាឱកាសឆ្នាំថ្មី តាមក្បួនតម្រា មហាសង្ក្រាន្ត នោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទដែលទាក់ទង
- សង្ក្រាន្ត និងទំនាយឆ្នាំថ្មីឆ្នាំមមី
- ពលរដ្ឋនៅបន្ទាយមានជ័យបារម្ភពីសុវត្ថិភាពចរាចរណ៍អំឡុងចូលឆ្នាំថ្មី
- ពិធីចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅភាគឦសាន
- តំបន់រមណីយដ្ឋានធម្មជាតិនៅតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួននៅកម្ពុជា
- ប្រពៃណីនិងទំនៀមទម្លាប់អំពីការរៀបចំទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី
- សួស្ដីឆ្នាំថ្មី ឆ្នាំមមី