ដោយ៖ ទូច សុខា
ថ្ងៃចន្ទ ទី27 តុលា 2014
http://vodhotnews.com
មន្ត្រីអង្គការយូនេស្កូ (UNESCO) ឲ្យដឹងថា ខ្សែអាត់សំឡេងរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងដាក់បញ្ជូលទៅក្នុងស្មារតីចងចាំពិភពលោកប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិច កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤កន្លងទៅ និងមានគម្រោងស្នើសុំចុះបញ្ជីខ្សែអាត់សំឡេងនេះជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ។
កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៤ មជ្ឈមណ្ឌលធនធានសោតទស្សន៍បុប្ផាណាបានរៀចចំពិធីអបអរទិវាបេតិកភណ្ឌសោតទស្សន៍ពិភពលោក ថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា និងបានលើកយកស្នាដៃរបស់មហាគ្រុឌ ហៅតាគ្រុឌ អ្នកនិទានរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរដ៏ល្បីឈ្មោះមួយរូបក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៦០ និង១៩៧០ មកបង្ហាញដល់សាធារណៈជន ។
តំណាងអង្គការយូនេស្កូ (UNESCO) ប្រចាំកម្ពុជា លោកស្រី Anne Lemaistre មានប្រសាសន៍ថា យូនេស្កូបានជួយផ្នែកបច្ចេកទេសក្នុងការបំពេញសំណុំឯកសារដើម្បីសុំចុះបញ្ជីខ្សែអាត់របស់តាគ្រុឌទៅក្នុងស្មារតីចងចាំពិភពលោកប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិច ហើយវាបានចំណាយពេលច្រើនឆ្នាំទើបបានទទួលជោគជ័យ ។ លោកស្រីថា អង្គការយូនេស្កូ រួមជាមួយមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណា និងក្រសួងវប្បធម៌ មានគម្រោងរៀបចំឯកសារដើម្បីសុំចុះបញ្ជីខ្សែអាត់និទានរឿងរាមកេរ្តិ៍របស់តាគ្រុឌទៅជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនាពេលខាងមុខផងដែរ ។
លោកស្រី Anne Lemaistre បន្ថែមថា អង្គការយូនេស្កូក៏បានផ្តល់ជាជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់មជ្ឈមណ្ឌសោទស្សន៍បុប្ផាណាសម្រាប់ផលិតជាស៊ីឌី ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយទៅដល់យុវជន និងមហាជនទូទៅឲ្យបានយល់ដឹងពីរឿងនិទានរបស់តាគ្រុឌនេះ។ លោកស្រីកោតសរសើរតាគ្រុឌថាជាអ្នកដែលមានទេពកោសល្យបំផុតក្នុងការនិទានរឿង និងជាមនុស្សដែលមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៦០ ហើយក៏មានប្រជាជនជាច្រើនបាននាំគ្នាស្តាប់គាត់និទានរឿងរាមកេរ្តិ៍ទាំងនៅតាមភូមិ និងតាមវិទ្យុជាតិ។
លោកស្រី Anne Lemaistre មានប្រសាសន៍នៅក្នុងពិធីពិធីអបអរទិវាបេតិកភណ្ឌសោតទស្សន៍ពិភពលោក កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៤ (រូបភាព៖ ទូច សុខា)
រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក សោម សុគន្ធ មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងចូលរួមអបអរសាទរចំពោះការទទួលស្គាល់ខ្សែអាត់សម្លេងរបស់តាគ្រុឌ ហើយក្រសួងនឹងនៅតែជួយជ្រោមជ្រែកសម្រាប់ការដាក់បញ្ជូលនូវស្នាដៃផ្សេងៗទៀតទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌរបស់អង្គការយូនេស្កូ។
អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលបុប្ផាណាលោក ជា សុភាព ឲ្យដឹងថា តាគ្រុឌជាមនុស្សដែលមានទេពកោសល្យក្នុងការនិទានរឿងបែបកំប្លុកកំប្លែង និងចេះប្រើពាក្យកាព្យ ជួនរណ្តំបានយ៉ាងពិរោះ ហើយក៏ជាអ្នកនិទានរឿងប្រចាំវិទ្យុជាតិក្នុងសម័យនោះផងដែរ។ ក្រោយមក តាគ្រុឌត្រូវបានអតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ព្រះរាជទានងារជាមហាគ្រុឌក្នុងឆ្នាំ១៩៦៨ ។
លោក ជា សុភាព ឲ្យដឹងទៀតថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានរឿងរាមកេរ្តិ៍ច្រើនណាស់ដែលសរសេរជាសៀវភៅ តែរាមកេរ្តិ៍មួយនេះ គេមិនសរសេរជាសៀវភៅទេ តែគេនិទានរឿង ដូច្នេះវាជាសិល្បៈនិទានរឿង។ លោកមានប្រសាសន៍ថា«សិល្បៈនិទានរឿងស្រុកខ្មែរយើងសព្វថ្ងៃនេះ វាបាត់ទៅហើយ គ្មានអ្នកណាចេះនិទានតទៅទៀតទេ ហើយមិនមែនតែស្រុកខ្មែរយើងទេដែលបាត់នោះ ស្រុកគេផ្សេងៗក៏បាត់ដែរ។ អញ្ចឹងហើយ បានជាយើងរួមជាមួយអង្គការយូនេស្កូ ជាមួយក្រសួងវប្បធម៌ (និង)វិចិត្រសិល្បៈ បានសម្រេចជ្រើសរើសយកខ្សែអាត់សំឡេងរឿងរាមកេរ្តិ៍ដែលនិទានដោយតាគ្រុឌហ្នឹង ដាក់ចូលក្នុងស្មារតីចងចាំពិភពលោក តំនប់អាស៊ីបាស៊ីហ្វិចនេះ»។
កូនស្រីពៅរបស់តាគ្រុឌ ឬមហាគ្រុឌ លោកយាយ គ្រុឌ ម៉ន ឲ្យដឹងថា ឪពុកលោកយាយកើតនៅឃុំស្តើងជ័យ ស្រុកជើងព្រៃ ខេត្តកំពង់ចាម និងបានស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ក្នុងអាយុ៧៧ឆ្នាំដោយសាជំងឺ។
លោកយាយ បានរំឭកពីឪពុកគាត់ថា រាល់ពេលតាគ្រុឌនិទានរឿងម្តងៗ មនុស្សជាច្រើនបានមកស្តាប់គាត់ និងបានទទួលភាពរីករាយពីពាក្យកំប្លុកកំប្លែករបស់ឪពុកលោកយាយ។ លោកយាយ នៅចាំថា ឪពុកលោកយាយត្រូវបាកគេអញ្ជើញឲ្យទៅនិទានរឿងស្ទើគ្រប់កន្លែងនៅក្នុងខេត្ត រួមទាំងនៅភ្នំពេញ ស្វាយរៀង កម្ពុជាក្រោម និងតាមបណ្តាខេត្តផ្សេងៗទៀត។
តាគ្រុឌពេលនិទានរឿង
សាសស្រា្តចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បះលោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា រឿងរាមកេរ្តិ៍បានដក់ជាប់ក្នុងដួងចិត្តប្រជាជនខ្មែរយ៉ាងជ្រាលជ្រៅតាំងពីបុរាណកាល រហូតមកដល់បប្បុប្បន្ន ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា«ទំនៀមទំលាប់ដែលមានឥទ្ធិពលមកពីរឿងរាមកេរ្តិ៍ឃើញមានគេលេងជាល្ខោនថ្វាយអ្នកតា មានតួអង្គខ្លះក្លាយជាអ្នកតា មានតួអង្គខ្លះក្លាយជាឈ្មោះទូកង តួអង្គខ្លះក្លាយជារូបយ័ន្តគាថា ខ្លះទៀតទៅជាក្បួនមើលជំងឺ ខ្លះក្លាយជារូបក្បាច់គុណ និងមានតួអង្គខ្លះក្លាយជារូបសញ្ញារបស់ស្ថាប័នផ្សេងៗ»។
បច្ចុប្បន្ននេះ មិនមានកូនចៅរបស់តាគ្រុឌណាម្នាក់បានរៀនចេះ ឬមានទេពកោសល្យដូចជាតាគ្រុឌនោះទេ ហើយកូនសិស្សតាគ្រុឌក៏មិនមានអ្នកណាម្នាក់នៅរស់រានមានជីវិតឡើយ គឺបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមអស់ ។ ស្នាដៃនិទានរឿងរបស់តាគ្រុឌត្រូវបានថតនៅក្នុងស៊ីឌី ដែលមានរយៈពេល១០ម៉ោង និងរក្សាទុកនៅមជ្ឈមណ្ឌលធនធានសោតទស្សន៍បុប្ផាណា ៕
សូមសរសេរមកកាន់លោក ទូច សុខា តាមរយៈ sokha@vodhotnews.com
It will be lovely and more important if you put in his sound record of his story telling
សិល្ប ចំណាស់ៗរបស់ខ្មែរយើង គួរតែត្រូវដាក់បញ្ចូលក្នុងសៀវភៅសិក្សាអប់រំទូទៅ អោយបានឆាប់ៗ ផង!!!