ដោយ ជាតិ ចំណាន
2018-04-21
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
គំនរសំរាមថង់ប្លាស្ទីក និងប្រអប់ស្នោ ដែលអ្នកទេសចរបោះចោលនៅមាត់ទន្លេចតុមុខ ពេលទៅកម្សាន្តបុណ្យអុំទូក ថ្ងៃទី១៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦។ RFA
អ្នកជំនាញផ្នែកបរិស្ថាន ព្រួយបារម្ភអំពីវិបត្តិរបស់ភពផែនដី ដែលបង្កឡើងដោយសារតែមិនអាចទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ កង្វះសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងកាកសំណល់ កំណើនប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិក ព្រមទាំងការបំពុលទឹក និងបរិយាកាសតាមរូបភាពផ្សេងៗ ជាដើម។ ការព្រួយបារម្ភនេះធ្វើឡើងក្នុងឱកាសប្រារព្ធទិវាពិភពលោក ស្តីពីភពផែនដីលើកទី៤៨ (World Earth Day) ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី២២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៨ ដើម្បីរំឭកនឹកគុណរបស់ភពផែនដី។
ទិវាភពផែនដីថ្ងៃទី២២ ខែមេសា គឺមានគោលដៅសំខាន់ដូចគ្នានឹងទិវាបរិស្ថានពិភពលោក ថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនាដែរ គឺសំដៅទប់ស្កាត់ ការពារ និងថែរក្សាបរិយាកាសធម្មជាតិរបស់ភពផែនដីពីការបំពុលនិងបំផ្លាញតាមរូបភាពផ្សេងៗ ដើម្បីទុកជាជម្រកសុខសាន្តសម្រាប់មនុស្សនិងសត្វផងទាំងឡាយ។
ប្រធានកម្មវិធីបរិស្ថាន និងកសិកម្ម នៃវេទិកាអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា លោក ហ៊ុក ម៉េង ហ៊ន មានប្រសាសន៍ថា ទិវាភពផែនដីនៅឆ្នាំនេះ គឺនឹងប្រារព្ធឡើងក្រោមប្រធានបទស្តីពីការបញ្ចប់ ជាតិបំពុលនៃការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក។ លោក ហ៊ុក ម៉េងហ៊ន មើលឃើញថា ភពផែនដីនៃប្រទេសកម្ពុជា កំពុងតែជួបនៅបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ដូចជា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ការកើនឡើងកម្តៅ ផែនដី ដែលទាមទារឲ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់ពីរបបលោក ហ៊ុន សែន និងការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប។ លោកបញ្ជាក់ថា បញ្ហាទាំងអស់នេះ វាបង្កឡើងដោយសកម្មភាពនានា របស់មនុស្ស៖ «ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ គឺភពផែនដីយើងនេះ មានការប្រែប្រួល ដែលមានន័យថា តំបន់មួយចំនួនប្រឈមគ្រោះរាំងស្ងួត គ្រោះទឹកជំនន់ ការហូរច្រោះ ទាំងការបំពុលជាដើម។ ការបំពុលបរិស្ថាន គឺមានទាំងសមុទ្រ ដី ហើយនឹងក្នុងទឹក ដូចជា រឿងថង់ប្លាស្ទិកជាដើម។ យើងត្រូវតែចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយចំណេះដឹង ដើម្បីលុបបំបាត់ការបំពុលបរិស្ថាន ហើយនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដើម្បីឲ្យបរិស្ថានកម្ពុជា និងពិភពលោកទាំងមូលមានភាពល្អប្រសើរ»។
លោក ហ៊ុក ម៉េងហ៊ន ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល បង្កើត និងអនុវត្តច្បាប់ស្ដីពីការប្រើប្លាស្ទិក ដើម្បីកាត់បន្ថយការផលិតប្លាស្ទិក ការប្រើថង់ប្លាស្ទិក និងត្រូវកែច្នៃថង់ប្លាស្ទិកដែលប្រើរួចឡើងវិញ។ បន្ថែមពីលើនេះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែផ្សព្វផ្សាយឲ្យទូលំទូលាយអំពីផលប៉ះពាល់នៃថង់ប្លាស្ទិកចំពោះបរិស្ថាន ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ វិស័យទេសចរណ៍ និងសុខភាពដល់ពលរដ្ឋគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន ៖ «ក្នុងនាមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ស្នើសុំឲ្យក្រសួងបរិស្ថាន បន្តរៀបចំទិវានេះ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយនិងផ្សព្វផ្សាយការយល់ដឹងឲ្យកាន់តែមានរូបភាពទូលំទូលាយដល់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ដើម្បីឲ្យពួកគាត់យល់ដឹងពីរបៀបទុកដាក់កាកសំណល់ និងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ថង់ប្លាស្ទិក។ ទន្ទឹមគ្នានេះ អង្គការវេទិកាមិនមែនរដ្ឋាភិបាល មានផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ និងបេសកម្មរបស់ខ្លួន ក្នុងការអនុវត្ត និងការចូលរួមចំណែកចំណុចចំនួន ៣សំខាន់ៗ។ ទី១ គឺចូលរួមបង្កើតគោលនយោបាយទាក់ទងនឹងបញ្ហាបរិស្ថាន។ ទី២ ចូលរួមតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តគោលនយោបាយ និងទី៣ ពង្រីកការផ្សព្វផ្សាយដល់សារធារណជនឲ្យពួកគាត់បានយល់ដឹង»។
ថង់ប្លាស្ទិក ជ័រស្នោ កំប៉ុងជ័រ កំពុងក្លាយជាមធ្យោបាយមួយប្រើប្រាស់សម្រាប់ខ្ចប់ចំណីអាហារ ឬរបស់ផ្សេងៗ បន្ទាប់មកក៏ក្លាយជាសំរាមបានបន្សល់ទុកស្ទើរគ្រប់ទីកន្លែង។ សម្ភារៈជ័រនោះបង្កការខូចខាតសោភណភាពទីសាធារណៈនៅលើដី តែបើវាកប់ក្នុងដី ឬប្រឡាយ វាមិនងាយរលាយឡើយ និងបណ្ដាលឲ្យស្ទះផ្លូវទឹកហូរ។ ប៉ុន្តែបើគេយកវាទៅដុត គឺឧស្ម័នហុយចេញពីការដុតនោះ ធ្វើឲ្យស្រទាប់អូហ្សូនធ្លុះធ្លាយនាំឲ្យផែនដីឡើងកម្ដៅ។
តាមការបញ្ជាក់ពីមន្ត្រីបរិស្ថាន និងអ្នកស្រាវជ្រាវ ដែលបានចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលាពិគ្រោះយោបល់អំពីការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិកកន្លងមក បានឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានប្រើប្រាស់ថង់ផ្លាស្ទិកមិនតិចជាង ១០លានថង់ទេក្នុងមួយថ្ងៃៗ។ ចំនួននេះ គឺច្រើនជាងការប្រើប្រាស់នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប និងប្រទេសចិន។ ការប្រើប្រាស់ថង់បា្លស្ទិកអាចបង្កហានិភ័យផ្នែកបរិស្ថាន និងធ្វើឲ្យខូចដល់សុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក៏ដូចជាសត្វ។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានខាតបង់ថវិកាអស់រាប់រយលានដុល្លារពីកាកសំណល់ថង់ប្លាស្ទិកនេះ។
ស្ថាបនិកសាលាដូង និងជាសកម្មជនបរិស្ថាន លោក អ៊ុក វណ្ណដេ ដែលគេស្គាល់ថា ជាមនុស្សសំរាមនោះ និយាយថា ដើម្បីបញ្ចៀសមហន្តរាយនៃភពផែនដីនោះ គឺពលរដ្ឋមិនត្រូវពឹងផ្អែកតែលើរដ្ឋាភិបាលនោះទេ ពោលគឺប្រជាពលរដ្ឋអ្នកប្រើប្រាស់ រដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជនចាំបាច់ត្រូវ តែមានចំណេះដឹង និងធ្វើការរួមគ្នា៖ «បើនិយាយពីការចូលរួមរបស់ប្រជាជន ឬរដ្ឋាភិបាលនោះ គឺត្រូវការចំណេះដឹង ព្រោះការចូលរួមណា ដែលខ្វះចំណេះដឹង គឺនាំតែខាតពេលវេលានោះទេ។ ជាមតិយោបល់ខ្ញុំ គឺសព្វថ្ងៃនេះ ខ្ញុំបានប្រើប្រាស់សំរាមជាច្រើនឲ្យក្លាយទៅជាផ្ទះ ជាសាលារៀន ក្លាយជាតំបន់លេងរបស់ក្មេង និងក្លាយជារឿងកសិកម្មចិញ្ចឹមមាន់ជាដើម។ យើងត្រូវបង្រៀនកុមារតូចៗ ឲ្យយល់ដឹងពីអត្ថប្រយោជន៍របស់សំរាម។ សំរាមនេះ វាមានប្រយោជន៍មែនទែន បើប្រៀបធៀបនឹងមនុស្សមួយចំនួន ដែលបោះសំរាមចោល។ សំរាមអាចកែឆ្នៃបានច្រើន ប៉ុន្តែមនុស្សយើងខ្វះចំណេះដឹងក្នុងការកែឆ្នៃសំរាម ឬខ្វះសម្ភារៈទំនើបៗ កែឆ្នៃសំរាមឲ្យទៅជារបស់មានប្រយោជន៍។ ទីនេះ គឺប្រទេសកម្ពុជា ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្វះការយល់ដឹងខ្លាំងអំពីបញ្ហាភពផែនដី។ ដូច្នេះគាត់ថា រឿងនេះ គឺជារឿងធម្មតា»។
ដើម្បីចូលរួមទិវាភពផែនដីនេះដែរ លោក អ៊ុក វណ្ណដេ បានចំណាយពេលជិះកង់ចម្ងាយជាង ១ពាន់ ២រយគីឡូម៉ែត្រ ឆ្លងកាត់ ៧ខេត្ត ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយ និងជួយអប់រំពលរដ្ឋតាមភូមិស្រុកនានា ឲ្យយល់ដឹងពីរបៀបទុកដាក់សំរាម និងកែឆ្នៃសំរាម ដូចជា សំបកដប និងប្លាស្ទិកផ្សេងៗ ឲ្យក្លាយជារបស់មានប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រើប្រាស់ និងចូលរួមការពារបរិស្ថាន និងភពផែនដី៖ «សម្រាប់ឥឡូវនេះ យើងនៅអាចទប់ទល់បាន។ ប៉ុន្តែបើប្រាំឆ្នាំទៀត យើងសង្កេតមើលរបៀបចាត់ចែងរបស់រដ្ឋាភិបាល ឬគាត់គ្មានកំណែទម្រង់ពិសេសណាមួយ ហើយកំណែទម្រង់មានតែនៅលើក្រដាស ហើយអត់មានការអនុវត្តនោះ គឺរយៈពេល ៥ឆ្នាំក្រោយ វាគឺជារឿងលំបាករបស់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល ដោយសារតែប្រទេសមានការកាប់ព្រៃឈើ និងចោលសំរាមផ្តេសផ្តាស់។ ហើយបើប្រជាពលរដ្ឋអត់ចូលរួមទៀត គឺរងគ្រោះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ»។
បន្ទាប់ពីការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិករាយប៉ាយ និងការបំពុលផ្សេងៗ ដូចជា រោងចក្រឧស្សាហកម្ម និងយានយន្តជាដើម ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើឲ្យទៅជាវាលរហោឋាន ក៏ជាប្រភពដ៏ចម្បងដែរ ក្នុងការបញ្ចេញឧស្ម័នកាបូនិកទៅក្នុងបរិយាកាស ដែលបណ្តាលឲ្យអាកាសធាតុប្រែប្រួល និងញ៉ាំងឲ្យភពផែនដីកាន់តែមានកម្ដៅកើនឡើង។
ប្រធានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងជាសកម្មជនបរិស្ថានដ៏ល្បី លោក អ៊ូច ឡេង មានប្រសាសន៍ថា ព្រៃឈើ គឺជាប្រភពដ៏សំខាន់ក្នុងការរក្សាលំនឹងផែនដី និងអាកាសធាតុ ដោយស្រូបយកឧស្ម័នពុលកាបូនិកមិនឱ្យមានបរិមាណច្រើនហួសកម្រិតទៅក្នុងបរិយាកាស។ ប៉ុន្តែ លោកសម្តែងការសោកស្តាយដោយសារតែរដ្ឋាភិបាល បរាជ័យក្នុងការទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ៖ «យើងមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គ្រោះរាំងស្ងួត និងគ្រោះទឹកជំនន់ ហើយមានគ្រោះមហន្តរាយដោយធម្មជាតិធ្ងន់ធ្ងរច្រើនយ៉ាងផ្សេងៗ ទៀត ឬច្រើនជាងកាលពី ១០ទៅ ២០ឆ្នាំមុន ដោយសារយើងបាត់បង់ព្រៃឈើ បាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងការរុករករ៉ែ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ យើងឃើញហើយទឹកស្ទឹងមួយចំនួន ត្រូវបានរីងគោក ក៏ដូចជាទឹកទន្លេមួយចំនួន បានស្រក ដែលនាំឲ្យខ្វះខាតសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋប្រើប្រាស់ ស្រោចស្រពផលដំណាំនៅស្រែចម្ការរបស់ពួកគាត់»។
លោក អ៊ូច ឡេង ហ៊ានអះអាងថា គម្របព្រៃឈើកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះ គឺនៅសេសសល់ចន្លោះ ២០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ លោកអំពាវនាវឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ ជាពិសេស សហគមអ៊ឺរ៉ុប ចិន និងជប៉ុនជាដើម ត្រូវតែបញ្ឈប់ការទិញឈើពីប្រទេសវៀតណាម ដែលដឹកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា។
ទិវាភពផែនដី (World Earth Day) គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយ ដែលផ្ដួចផ្ដើមឡើងដោយព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក គឺលោក ហ្កេយឡដ នែលសុន (Gaylord Nelson) នៃរដ្ឋWisconson នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ ដោយមានមហាជនអាមេរិកប្រមាណ ២០លាននាក់ ចូលរួមដើរក្បួននៅតាមទីក្រុងនៃរដ្ឋនានា បង្ហាញអំពីការព្រួយបារម្ភចំពោះការកើនឡើងនៃវិបត្តិបរិស្ថាន និងទាមទារឱ្យដោះស្រាយនូវបញ្ហាជាមូលដ្ឋាន រួមមានការបំពុលទឹក និងខ្យល់អាកាសជាដើម។ បន្ទាប់មក នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧១ អង្គការសហប្រជាជាតិបានផ្ដើមប្រារព្ធទិវាភពផែនដីជាលើកដំបូង ហើយនៅឆ្នាំ១៩៧២ កម្មវិធីបរិស្ថាននៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីសហការជាមួយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនានា ដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងអនុវត្តគោលការណ៍ដោះស្រាយបញ្ហាបរិស្ថានថ្នាក់ជាតិ និងអន្តរជាតិ តាមរយៈរូបភាព និងសកម្មភាពផ្សេងៗ។
អ្នកជំនាញផ្នែកបរិស្ថាន លើកឡើងថា ការបញ្ជ្រាបឲ្យមនុស្សយល់ដឹង អំពីផលប៉ះពាល់នៃជាតិប្លាស្ទិក និងចេះស្រលាញ់ធម្មជាតិ គឺជារឿងសំខាន់បំផុត។ បើមនុស្សទាំងអស់ព្រមបោះចោលគ្រឿងប្លាស្ទិកទៅប្រើប្រាស់ស្លឹករុក្ខជាតិ ឬក្រដាសវេចខ្ចប់សម្ភារៈនោះ គឺវាធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចអ្នកស្រែចម្ការដែលដាំឈូក ដាំចេក ទទួលបានចំណូលពីការលក់ស្លឹកវា ហើយបរិស្ថានក៏មិនកខ្វក់ដោយសារប្លាស្ទិកដែរ៕