តុលាការ និងច្បាប់
លោក យាង សុធារិន | ២៨ មករា ២០២០ | ម៉ោង ២:១២ ល្ងាច
VOD
រូបសំណាក់លោក ជា វិជ្ជា (ឃុត សុគន្ធ)
នាយករងទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែនរ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ើតសិន (Phil Robertson) កត់សម្គាល់ឃើញថា ឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា បានកើតឡើងអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ហើយលោកថា វាគួរណាស់តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចស្វែងរកឃាតក និងអ្នកបញ្ជាពិតប្រាកដនៅពីក្រោយឃាតកម្មនេះ មកផ្តន្ទាទោស។
អតីតប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (FTUW) លោក ជា វិជ្ជា ត្រូវ បានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅមុខតូបលក់កាសែតមួយក្បែររបងខាងលិចវត្តលង្កា កាលពីថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤។
រូបសំណាករបស់អតីតមេដឹកនាំសហជីពរូបនេះ ត្រូវបានសាងសង់ឡើង និងដាក់តាំងនៅមុខវត្តលង្កា ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយវិថីព្រះសីហនុ ឬនៅចម្ងាយប្រហែល ៣០ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីទីកន្លែងដែលលោកត្រូវបាញ់សម្លាប់។
ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្រុមមេដឹកនាំសហជីព ក្រុមមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើកស្ទួយសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិកម្មករ តែងតែប្រមូលផ្ដុំគ្នាធ្វើពិធីរំឭកខួបនៃឃាតកម្មលើអតីតមេដឹកនាំសហជីពរូបនេះ ដូចជា អុជធូប ដាក់កម្រងផ្កា ដែលជាសកម្មភាពបង្ហាញនូវការគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោក។
ដូចទៅនឹងឆ្នាំមុនៗដែរ ក្រុមមេដឹកនាំសហជីពដែលធ្លាប់ធ្វើការរួមគ្នាជាមួយលោក ជា វិជ្ជា និងក្រុមសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស បានស្រែកទាមទារទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យស៊ើបអង្កេររកឃាតក និងអ្នកបញ្ជាពីក្រោយការបាញ់សម្លាប់មេដឹកនាំសហជីពរូបនេះ។
ជាមិត្តភក្តិជិតស្និទ្ធមួយរូបរបស់លោក ជា វិជ្ជា លោក រ៉ុង ឈុន បច្ចុប្បន្នជាប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជានោះ បានរំឭកឡើងវិញថា លោក ជា វិជ្ជា បានទូរស័ព្ទប្រាប់លោកអំពីការគំរាមសម្លាប់តាមទូរស័ព្ទ ដែលកើតឡើងនៅក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៣ ហើយលោកក៏បានជូនលោក វិជ្ជា ទៅជួបនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាលរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្រាវជ្រាវលេខទូរស័ព្ទដែលបានគំរាមកំហែងសម្លាប់រូបលោក។
លោក ឈុន ដែលជាអតីតសមាជិកគណៈកម្មការធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតកូតាមកពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានថ្លែងបន្តថា ប៉ុន្តែ នគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានឆ្លើយថា ពួកគេមិនហ៊ានប៉ះពាល់ទេ ព្រោះអ្នកគំរាមនោះជាមន្ត្រីមានឋានៈខ្ពស់។
បើតាមលោក រ៉ុង ឈុន មន្ត្រីនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញនាពេលនោះ បានផ្ដល់យោបល់ទៅលោក ជា វិជ្ជា ឱ្យរកកន្លែងមានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែ លោក វិជ្ជា មិនបានរត់ទៅណាឡើយ បើទោះបីទទួលរងការគំរាមសម្លាប់បែបនេះក្ដី ដោយលោកថា លោក វិជ្ជា នៅតែមានឆន្ទៈការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករ។
ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយវិទ្យុអាស៊ីសេរីកាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣ លោក ជា វិជ្ជា បានអះអាងថា លោកទទួលបានសារគំរាមសម្លាប់តាមទូរស័ព្ទកាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដាក្នុងឆ្នាំនោះ ដែលត្រូវបានផ្ញើមកជាភាសាអង់គ្លេស «A dog I will kill you 26 July 2003 ah Sam Rainsy» ដែលមានន័យថា «អាឆ្កែ អញនឹងសម្លាប់ឯងនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣ អា សម រង្ស៊ី»។ អតីតមេដឹកនាំសហជីពរូបនេះ អះអាងថា លោកទទួលបានសារនោះដែលផ្ញើពីលេខទូរស័ព្ទ ០១២ ៩៨ ៧៧ ៩៤។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី អតីតប្រធានសហជីពកម្មកររូបនេះ មិនត្រូវបានគេសម្លាប់នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០០៣ ដូចការគំរាមនោះទេ ប៉ុន្តែ ៦ខែក្រោយមក លោក ជា វិជ្ជា ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់។
នាយករងទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែនរ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) ថ្លែងរំលឹកថា លោក ជា វិជ្ជា ជាមេសហជីពដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតម្នាក់ ដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយអ្នកនយោបាយប្រឆាំងដែលលោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ើតសិន យល់ថា មូលហេតុនេះហើយបានធ្វើឲ្យមន្រ្តី ជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានការបារម្ភ។
អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិរូបនេះ លើកឡើងថា លោក ជា វិជ្ជា គឺជាចលករដ៏ចម្បងសម្រាប់ការពង្រីកសិទ្ធិកម្មករផង និងសម្រាប់ពង្រីកការគាំទ្រចំពោះអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងផង ដូច្នេះ ដើម្បីបញ្ចប់ចលករនេះឲ្យបានឆាប់ រហ័សបំផុតនោះ គឺ គេត្រូវតែកម្ចាត់លោក ជា វិជ្ជា ចេញ។
ក្រោយលោក ជា វិជ្ជា ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់សម្លាប់ សមត្ថកិច្ចរដ្ឋាភិបាលបានចាប់ខ្លួនបុរសពីរនាក់ គឺលោក ប៊ន សំណាង និង លោក សុខ សំអឿន ដោយចោទប្រកាន់អ្នកទាំងពីរថា ជាឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា។
ពួកគេត្រូវបានតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ២០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ ក្រោយមកត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពវិញ ក្រោយពីមានការទាមទាររបស់អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងសហជីព ព្រោះតែពួកគេយល់ថា លោក ប៊ន សំណាង និងលោក សុខ សំអឿន មិនមែនជាឃាតកពិតនោះ។
សូម្បីតែអតីតព្រះមហាក្សត្រសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ក៏ព្រះអង្គមិនជឿថា ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន ជាឃាតកពិតនោះដែរ។
លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន (Phil Robertson) ប្រាប់តាមអ៊ីម៉ែលថា ការផ្តន្ទាទោសទៅលើលោក ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន ដែលជាឃាតកសិប្បនិម្មិត គឺជាចេតនារបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជាដើម្បីបង្វែរការ យកចិត្តទុកដាក់ពីអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវពិតប្រាកដចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏សាហាវមួយនេះ។
លោក រ៉ូប៊ឺតសុន និយាយថា៖ «ការកាត់ទោសសំណុំរឿងឃាតកម្មលោក ជា វិជ្ជា គឺស្ថិតនៅក្នុងចំណោមអំពើអយុត្តិធម៌ ដែលជាគំរូអាក្រក់បំផុតនៃប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់កម្ពុជា។ សំណុំរឿងនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែរកឃើញឃាតកពិតតាំងពីយូរមកហើយ ហើយគួរតែផ្ដល់ឱ្យគ្រួសារគាត់ ឱ្យទទួលបានអារម្មណ៍ខ្លះថា មានយុត្តិធម៌»។
លោក ហេង ពៅ អតីតស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ ធ្លាប់ថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានបរទេស មុនពេលលោកត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ីក្នុងឆ្នាំ២០០៦ថា អតីតអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិលោក ហុក ឡង់ឌី ជាអ្នកបញ្ជាឲ្យចាប់លោក ប៊ន សំណាង និងលោក សុខ សំអឿន ដោយចោទបុរសទាំងពីរថា ជាឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា។
ប៉ុន្តែ អ្នកស្រី វ៉ា សុធី អតីតម្ចាស់តូបកាសែតនៅជាប់របងវត្តលង្កា ជាទីដែលឃាតកពីរនាក់ចូលទៅបាញ់លោក ជា វិជ្ជា ដែលអ្នកស្រីបានឃើញផ្ទាល់ភ្នែកនោះ ធ្លាប់បាននិយាយថា លោក ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន មិនមែនជាខ្មាន់កាំភ្លើងដែលអ្នកស្រីបានឃើញនោះទេ។
ក្រោយដោះលែងឃាតកសិប្បនិម្មិត ប៊ន សំណាង និង សុខ សំអឿន តុលាការកំពូលកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ បានសម្រេចបង្គាប់ឲ្យព្រះរាជអាជ្ញាសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបើកការស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងឃាតកម្មលោក ជា វិជ្ជា ជាថ្មី។
លុះដល់ខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ តំណាងអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានស្នើឲ្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក នេត្រ សាវឿន ចាត់មន្រ្តីក្រោមឱវាទធ្វើការស៊ើបអង្កេតកំណត់អត្តសញ្ញាណជនប្រព្រឹត្តបទល្មើស និងប្រមូលភស្តុតាងបញ្ជូនមកអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីចាត់ការតាមនីតិវិធី ប៉ុន្តែ រហូតមកទល់ពេលនេះ សមត្ថកិច្ចនគរបាលមិនទាន់អាចរកឃាតកដែលសម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា បានឡើយ។
លើសពីនេះ នៅឆ្នាំ២០១៥ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើតគណៈកម្មការអន្តរក្រសួងដើម្បីស៊ើបអង្កេតករណីឃាតកម្មលោក ជា វិជ្ជា នៅឆ្នាំ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលក៏បានសម្រេចបង្កើតគណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តអនុសញ្ញាអន្តរជាតិខាង ការងារបន្ថែមទៀតដើម្បីស៊ើបអង្កេត ប៉ុន្តែ ចាប់ពីបានបង្កើតគណៈកម្មការទាំងអស់នេះមក លទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា នៅតែមិនមានការវិវឌ្ឍអ្វីឡើយមកទល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមខឿន ឆ្លើយតបថា សមត្ថកិច្ចមិនបានបោះបង់ចោលការស៊ើបអង្កេតលើករណីឃាតកម្មនេះឡើយ ប៉ុន្តែ លោកថា សំណុំរឿងនេះ កំពុងឋិតនៅក្នុងដៃរបស់តុលាការ ហើយនៅពេលតុលាការបង្គាប់មកសមត្ថកិច្ចនគរបាលឲ្យធ្វើការ សមត្ថកិច្ចនឹងធ្វើតាមនីតិវិធីរបស់តុលាការ។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធាភ្នំពេញ លោក អ៊ី រិន នៅពេលសាកសួរពីករណីនេះ លោកថា សូមមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយឡើយ ហើយអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានឆ្លើយតបដោយខ្លីនៅថ្ងៃទី២៧មករាថា សំណុំរឿងឃាតកម្មលោក ជា វិជ្ជា កំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការនៃការស៊ើបអង្កេត។
ឃាតកម្មលើលោក ជា វិជ្ជា មិនមែនជាករណីតែមួយគត់ដែលសមត្ថកិច្ចកម្ពុជាមិនទាន់អាចវែកមុខឃាតករ និងអ្នកពាក់ព័ន្ធយកមកផ្ដន្ទាទោសនោះទេ ប៉ុន្តែ ឃាតកម្មលើមេដឹកនាំសហជីព សកម្មជនបរិស្ថាន និងបុគ្គលសំខាន់ៗដទៃទៀត ក៏មិនទាន់ត្រូវបានវែកមុខឃាតករផងដែរ។
បុគ្គលសំខាន់ៗដែលត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់ប្រហារ មាននាដការីរបាំព្រះរាជទ្រព្យដ៏ល្បីល្បាញ អ្នកស្រី ពិសិដ្ឋ ពិលិកា ត្រូវបានខ្មាន់កាំភ្លើងបាញ់ប្រហារ និងស្លាប់នៅក្នុងមន្ទីរពេទ្យនៅឆ្នាំ១៩៩៩ ហើយតារាចម្រៀងដ៏ល្បីល្បាញ អ្នកនាង ទូច ស៊ុននិច បានរងការបាញ់ប្រហារនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ហើយបន្តរស់នៅក្នុងពិការភាពរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
លោក ហ៊ី វុទ្ធី និងលោក រស់ សុវណ្ណារ៉េត ដែលជាមេដឹកនាំសហជីព FTUW តាមរោងចក្រនោះ ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៤ និងឆ្នាំ២០០៧។
ព្រះតេជគុណ សំ ប៊ុនធឿន ត្រូវបានបាញ់ប្រហារ និងសុគតកាលពីដើមឆ្នាំ២០០៣ ហើយឃាតកម្មដ៏កក្រើកចុងក្រោយ គឺការបាញ់ប្រហារទៅលើអ្នកវិភាគនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី នៅរាជធានីភ្នំពេញទាំងកណ្ដាលថ្ងៃចែស កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦កន្លងមក។
ក្នុងសំណុំរឿងឃាតកម្មចុងក្រោយនេះ មានតែបុរសតែម្នាក់គត់ឈ្មោះ អឿត អាង ដែលអះអាងខ្លួនឯងថាឈ្មោះ ជួប សម្លាប់ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនបានតែប៉ុន្មាននាទីប៉ុណ្ណោះក្រោយឃាតកម្មកើតឡើង ហើយបុរសរូបនេះ ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសឱ្យជាប់គុកអស់មួយជីវិត ប៉ុន្តែ គ្មានជនពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ត្រូវបានវែកមុខនោះឡើយរហូតមកដល់បច្ចប្បន្ននេះ។
លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ឺតសុន លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការស្វែងរកឃាតកពិតប្រាកដដែលបានបាញ់សម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា កាលពី ១៦ឆ្នាំមុន។
លោក រ៉ូប៊ឺសុន និយាយថា៖ «ដោយសារតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន គឺជាមន្ត្រីកំពូលក្នុងរដ្ឋាភិបាល លោកទទួលខុសត្រូវដើម្បីធានាថា ឃាតករសម្លាប់លោក ជា វិជ្ជា ត្រូវបានរកឃើញ ហើយយុត្តិធម៌ ត្រូវបានសម្រេចឡើងសម្រាប់គ្រួសាររបស់លោក ជា វិជ្ជា»៕
រក្សាសិទ្វិគ្រប់យ៉ាងដោយ ស៊ីស៊ីអាយអឹម
សូមបញ្ជាក់ថា គ្មានផ្នែកណាមួយនៃអត្ថបទ រូបភាព សំឡេង និងវីដេអូទាំងនេះ អាចត្រូវបានផលិតឡើងវិញក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយ ផ្សព្វផ្សាយ ការសរសេរឡើងវិញ ឬ ការចែកចាយឡើងវិញ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរឡើយ។ ស៊ីស៊ីអាយអឹម មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការលួចចម្លងនិងចុះផ្សាយបន្តណាមួយ ដែលខុស នាំឲ្យយល់ខុស បន្លំ ក្លែងបន្លំ តាមគ្រប់ទម្រង់និងគ្រប់មធ្យោបាយ។ ជនប្រព្រឹត្តិ និងអ្នកផ្សំគំនិត ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់នានាដែលពាក់ព័ន្ធ។
ប្រភព លោក យាង សុធារិន VOD
????? ជាមិត្តភក្តិជិតស្និទ្ធមួយរូបរបស់លោក ជា វិជ្ជា លោក រ៉ុង ឈុន បច្ចុប្បន្នជាប្រធានសហភាពសហជីពកម្ពុជានោះ បានរំឭកឡើងវិញថា លោក ជា វិជ្ជា បានទូរស័ព្ទប្រាប់លោកអំពីការគំរាមសម្លាប់តាមទូរស័ព្ទ ដែលកើតឡើងនៅក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៣ ហើយលោកក៏បានជូនលោក វិជ្ជា ទៅជួបនគរបាលព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាលរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីស្រាវជ្រាវលេខទូរស័ព្ទដែលបានគំរាមកំហែងសម្លាប់រូបលោក។
លោក ឈុន ដែលជាអតីតសមាជិកគណៈកម្មការធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតកូតាមកពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានថ្លែងបន្តថា ប៉ុន្តែ នគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានឆ្លើយថា ពួកគេមិនហ៊ានប៉ះពាល់ទេ ព្រោះអ្នកគំរាមនោះជាមន្ត្រីមានឋានៈខ្ពស់។
បើតាមលោក រ៉ុង ឈុន មន្ត្រីនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញនាពេលនោះ បានផ្ដល់យោបល់ទៅលោក ជា វិជ្ជា ឱ្យរកកន្លែងមានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែ លោក វិជ្ជា មិនបានរត់ទៅណាឡើយ បើទោះបីទទួលរងការគំរាមសម្លាប់បែបនេះក្ដី ដោយលោកថា លោក វិជ្ជា នៅតែមានឆន្ទៈការពារសិទ្ធិសេរីភាពរបស់កម្មករ។
??????????????
អ្នកច្បាប់គប្បីហៅ អាឈុន ទៅសួរឲ្យច្បាស់ពីរឿងនេះ ។
វាមានភស្តុតាងអត់ ដែលវាហ៊ាននិយាយបែបនេះ ?
ឬវាសំអាងលើអាមនុស្សងាប់ដើម្បីទម្លាក់កំហុស ?
ដង្ហើមចុងក្រោយរបស់អាក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ី
អាចគំរាមដល់សន្តិភាព និងការអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ ?
……….
ការលើកឡើងការគំរាមកំហែងពីការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA និងការអនុគ្រោះពន្ធនាំទំនិញទៅកាន់
សហរដ្ឋអាមេរិក GSP ត្រូវបានពួកអាពូជឆ្កែ ដែលតាំងខ្លួនឯងថាជាអ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស ត្រូវបាននិយាយដោយពាក្យដដែលៗ ថាអាចនឹងប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ។ វាថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបបានកំណត់លក្ខខណ្ឌឲ្យកម្ពុជាកែសម្រួលនិងស្រោចស្រង់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងសិទ្ធិមនុស្សនិងសិទ្ធិនយោបាយ រួមទាំងស្វែងរកដំណោះស្រាយជាមួយគណបក្សប្រឆាំងដើម្បីអាចរក្សាការ
អនុគ្រោះពន្ធ EBA និង GSP ( sic ) មិនដូច្នេះទេ វិស័យពីរនេះក្នុងចំណោមឆ្អឹងខ្នងសេដ្ឋកិច្ចជាតិខ្មែរនឹងទទួលរងការគំរាមកំហែង។
អាពូជឆ្កែ ដែលតាំងខ្លួនឯងថាជាអ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស នៅបាននិយាយដូចវាដឹងច្បាស់ទៀតថា
វិស័យទេសចរណ៍បានធ្លាក់ចុះប្រមាណជា១២ភាគរយ ដំណាលគ្នានិងកម្ពុជាកំពុងស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែងនៃការព្យួរឋានៈអនុគ្រោះពន្ធនាំទំនិញទៅកាន់ទ្វីបអឺរ៉ុប គឺ«អ្វីៗទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» ឬ EBA និងការអនុគ្រោះពន្ធនាំទំនិញទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក GSP ។ វាថាការបាត់បង់ EBA អាចនឹងធ្វើឲ្យកម្ពុជាបាត់បង់ជន្ទល់សេដ្ឋកិច្ចប្រមាណជា៦០០ លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលជាការព្រុសចេញនូវពាក្យ
ដដែលៗ បើទោះបីពួកវាដឹងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពូជា នឹងមិនយកអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួនដើម្បីចុះញ៉មនឹងការដាក់សម្ពាធនោះទេ។ ដូចនេះ លក្ខខណ្ឌតាមរយះការដាក់សម្ពាធលើកម្ពុជាខាងផ្នែកនយោបាយ ដោយបំពានលើអធិបតេយ្យជាតិកម្ពុជាពីសហគមន៍សហភាពអឺរ៉ុប មិនទទួលបានផ្លែផ្កាទេ។
កម្ពុជាជារដ្ឋអធិបតេយ្យ ដែលមិនអនុញ្ញាត ឲ្យប្រទេសណាមួយមករំលោភបំពានបាន។
កម្ពុជាពិតជាត្រូវការរស់ ដោយស្មើសិទ្ធិ ស្មើមុខមាត់ ក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជិតស្និទ្ធជាមួយ
ប្រទេសទាំងអស់ក្នុងលោកលើគ្រប់វិស័យ ដោយផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដោយស្មើភាពចំពោះគ្នា
ទៅវិញទៅមក ។
ជានិច្ចកាល ក្រុមដែលតាំងខ្លួនឯងថាជាអ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស កម្ពុជា ក្រុមសង្គមស៊ីវិល ដែលស្ថិតនៅក្នុងអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស អង្គការសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន សមាគមនិងក្រុមសហជីពដែលមាននិន្នការប្រឆាំង
រដ្ឋាភិបាល ពួកគេតែងលើកឡើងពីសិទ្ធិសេរីភាព ពីសិទ្ធិមនុស្ស ពីប្រជាធិបតេយ្យមកធ្វើជាត្រីវិស័យក្នុងការនាំមុខ ដើម្បីប្រឆាំងអំណាចរដ្ឋ ដែលជាដែនសមត្ថកិច្ចការពារផលប្រយោជន៍ កាពារសិទ្ធិសេរីភាព ការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងការពារប្រជាធិបតេយ្យឮរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បើទោះបីពួកគេដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា លំហរនៃសិទ្ធិសេរីភាព សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ នៅកម្ពុជា គឺមានយ៉ាងពេលបរិបូរណ៍ នឹងកំពុងដំណើរការជានិរន្តក្តី ។
ប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រឡាញ់សុខសន្តិភាព បន្ទាប់ពីបានមើលឃើញសកម្មភាពបែបប្រតិកិរិយារបស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល និង ក្រុមសហជីព ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ទាំងនេះរួចមក ពួកគាត់បាន
ចាត់ទុកក្រុមនេះ ថាគឺជាក្រុមភេរវកម្ម ដែលច្បាប់មិនត្រូវអត់អោន ។
ពិតណាស់ ជាមួយសកម្មភាពដែលពួកប្រតិកិរិយាទាំងអស់នេះបានធ្វើកន្លងមក វាមិនខុសអីពីការ
ធ្វើសកម្មភាពចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងចលនានយោបាយដើម្បីកសាងកម្លាំងដើម្បីត្រៀមកម្លាំង ដើម្បី
បង្កើតអង្គការចាត់តាំងខាងនយោបាយខុសច្បាប់មួយ ប៉ុនប៉ងដើម្បីប្រមូលកម្លាំងប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ផ្ដួលរំលំរដ្ឋាភិបាល ដែលជាអំពើខុសច្បាប់ ខុសគោលការណ៍នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលពួកគេបានទន្ទេញជាប់មាត់ ។
វាពិតជាមានចលនាវិទ្ធង្សនាជាច្រើនដែលបង្ករឡើងដោយក្រុមសង្គមស៊ីវិល និង ក្រុមសហជីព ដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាល ដែលសូម្បីពួកគេដឹងច្បាស់ថា ការភ័យព្រួយខ្លាចសហភាពអឺរ៉ុបផ្ដាច់ពន្ធEBA
និង GSP ថាប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ វាមិនមែនជាកាតព្វកិច្ចដែលពួកគេត្រូវដោះស្រាយនោះឡើយ ដោយហេតុថាកម្ពុជា មិនអាចយកអធិបតេយ្យភាពជាតិ ទៅដោះដូរជាមួយជំនួយក្តី ។
ពួកគេនូវបានបំផុស ចលនាសម្អប់ ចងគំនុំ ក្នុងការបំភ័ន្តជាមួយរឿងរ៉ាវ បញ្ចេះប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យងើបឡើង
បះបោរ ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលជាមួយពាក្យទន្ទេញរបស់ជនក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ីរួមទាំងគូកនរបស់វាទន្ទេញនូវពាក្យដដែល ពីដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់កម្ពុជាវិញ ដោយយកពាក្យ សិទ្ធិសេរីភាព ពីសិទ្ធិមនុស្ស ពីប្រជាធិបតេយ្យមកធ្វើជាត្រីវិស័យក្នុងការនាំមុខ ដើម្បីប្រឆាំងអំណាចរដ្ឋាភិបាល ។
វាហាក់ដូចអត់មានរៀងអីចម្លែកទេ ដែលអាក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ីរួមទាំងគូកនរបស់វាទន្ទេញនូវពាក្យដដែល ពីដំណើរវិលត្រឡប់មកកាន់កម្ពុជាវិញ ដែលរឿងនេះខ្ញុំបានជម្រាបជូនលោកអ្នកជ្រាបស្តីពីភាពមិនខ្មេះរបស់អាក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ី ដែលវាចាំតែភ្លើត្រឡប់មកដេកស៊ីបាយគុករួចហើយ។
ប៉ុន្តែថា សម្រាប់ការរក្សាដង្ហើមចុងក្រោយរបស់អាក្បត់ជាតិនេះ ដែលវាដង្ហក់រកកលឈានចូលសេចក្តីស្លាប់នោះ គឺវាដាច់ខាតប្រវេប្រវារក្សាដង្ហើមចុងក្រោយរបស់វា ក្រែងលោមានសំណាងបានរស់ឡើងវិញ រួចពីក្តីស្លាប់បាន ។
ខ្យល់ដង្ហើម ចុងក្រោយរបស់វាដែលប្រឹងដកនេះគឺវាពឹងផ្អែកលើក្រុមការងារចំពោះកិច្ច (ក្រុមវិទ្ធង្សនា ធ្វើសកម្មភាពបង្កើតចលាចលក្នុងសង្គម ) ដែលវាខិតខំប្រឹងប្រែងបង្កើតឡើង ដើម្បីបង្ករឲ្យក្លាយទៅជាកម្លាំងអុកឡុក រើបម្រាស់ បង្ករចលាចល ធ្វើឲ្យមានភាពវឹកវរក្នុង
សង្គម ឲ្យគេមើលឃើញថា ជាចលនាសម្រាប់ការជួយទ្រទ្រង់ដំណើរវិលត្រឡប់របស់វា ធានាកាត់ផ្តាច់បាននូវការមន្ទិលសង្ស័យពីភាពកំសាករបស់អាក្បត់ជាតិ អាថោកជាងឆ្កែនេះ។ ពិតណាស់ក្នុងពេលដែលរាជរដ្ឋាភិបាលប្រើការបង្ក្រាបទៅលើក្រុមវិទ្ធង្សនា ធ្វើសកម្មភាពបង្កើតចលាចលក្នុងសង្គម អាក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ី វាអាចមានលេសក្នុងការដកខ្លួនពីការសន្យាផងនិងបានក្តោបលុយមូលនិធិ៣០ម៉ឺនដុល្លារ ដែលបានវាបោកបានពីក្រុមជនឆោតល្ងង់តែស្រេកឃ្លានអំណាច ចាយបានដោយសមហេតុផលផង និងឆ្លៀតកេងចំណេញផ្នែកនយោបាយផង។
គឺពិតជាអញ្ចឹង ! នេះគឺជាល្បិចព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ របស់អាក្បត់ជាតិសមរង្ស៊ី។
ដូចនេះ ចម្រៀងដែលវាច្រៀងចេញមកទាំងប៉ុន្មាន វាគ្រាន់តែជាចម្រៀងបោកប្រាសប៉ុណ្ណោះ។
សម្រាប់អាពូជឆ្កែសមរង្ស៊ី វាដឹងខ្លួនឯងយ៉ាងច្បាស់ថាវាមិនអាចវិលមកចូលរួមក្នុងឆាកនយោបាយបានទៀតទេដោយសារទោសក្បត់ជាតិ (កាត់ដី៤ខេត្តឲ្យយួនដេហ្កា)ដូច្នេះការបោកប្រាសចុងក្រោយនេះ ក៍ជាពេលវេលានៃដង្ហើម ចុងក្រោយរបស់វាដែរ ៕