ដោយ ខែ សុណង
2020-11-24
RFA
បុគ្គលិកកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ក្នុងនេះមានលោក អូន ភាព (នៅជួរមុខពីស្ដាំមកឆ្វេងទី៣) ដែលជាប់បណ្ដឹងពីបទ “ញុះញង់” នៅតុលាការខេត្តរតនគិរី លើកបដាស្វែងរកការជួយសង្គ្រោះកាសែតនេះ កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧។ Photo courtesy of The Cambodia DailyPhoto courtesy of The Cambodia Daily
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ស្នើឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលបទចោទលើអ្នកកាសែត…
តុលាការខេត្តរតនគិរីសម្រេចទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងអតីតអ្នកកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ពីរនាក់ ក្រោយបញ្ចប់សវនាការនៅរសៀលថ្ងៃទី២៤ វិច្ឆិកា។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សសាទរ ចំពោះសេចក្ដីសម្រេចនេះ និងស្នើឱ្យតុលាការពិចារណាទម្លាក់ចោលបទលើអ្នកកាសែតមួយចំនួនទៀត ដែលកំពុងជាប់បណ្ដឹង ដោយសារការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន។
មេធាវីការពារក្តីឱ្យអតីតអ្នកកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី លោក សេក សោភ័ណ ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា តុលាការសម្រេចទម្លាក់ចោលបទចោទនេះ ដោយពិចារណាលើចម្លើយរបស់ភាគីដើមបណ្ដឹង និងចម្លើយរបស់កូនក្តីលោកក្នុងដំណាក់កាលអយ្យការ។ លោកចាត់ទុកសាលក្រមនេះថា ជាការផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់កូនក្តីរបស់លោក៖ «ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះសម្រេចឱ្យលោក ភីធ័រ ជាមួយលោក អូន ភាព ហ្នឹង រួចផុតពីបទចោទទាំងស្រុង ហើយសវនាការនេះប្រកាសជាសាធារណៈរួចហើយ។ តុលាការបានពិចារណាគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ ហើយផ្តល់ភាពយុត្តិធម៌ដល់កូនក្ដីខ្ញុំ»។
សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរីបានចោទប្រកាន់អតីតអ្នកកាសែត ខេមបូឌា ដេលី លោក អូន ភាព ជនជាតិខ្មែរ និងលោក លោក ភីតធ័រ ហ្សមប៊័រ (Peter Zsombor) ជនជាតិកាណាដា ពីបទ “ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍”។ ការចោទប្រកាន់នេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលអ្នកកាសែតទាំងពីររូបបានចុះទៅសម្ភាសពលរដ្ឋឃុំប៉ាតេ ស្រុកអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនគិរី កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់។ សំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌប្រឆាំងនឹងអ្នកកាសែតទាំងពីររូបនេះ ធ្វើឡើងមួយសប្ដាហ៍មុនពេលស្ថាប័នរបស់ពួកគេ គឺកាសែតភាសាអង់គ្លេស ខេមបូឌា ដេលី បង្ខំចិត្តបិទទ្វារលែងដំណើរការនៅកម្ពុជា ដោយសារបញ្ហាពន្ធដារដ៏ចម្រូងចម្រាស។ ក្រោយរងការចោទប្រកាន់ក្នុងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌនេះ លោក អូន ភាព និងលោក ភីតធ័រ ហ្សមប៊័រ បានបង្ខំចិត្តរស់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីគេចពីការធ្វើទុកបុកម្នេញពីសំណាក់អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត សាទរចំពោះការសម្រេចរបស់តុលាការនេះ ប៉ុន្តែលោកថា តុលាការខេត្តរតនគិរីមិនគួរចោទប្រកាន់អ្នកកាសែតទាំងពីររូបតាំងពីដំបូងមកម្ល៉េះ ព្រោះពួកគេមិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសអ្វីឡើយ។ លោកជំរុញឱ្យតុលាការដទៃទៀត ទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលកំពុងរងបណ្ដឹងដោយសារតែការបំពេញវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន មានជាអាទិ៍ អតីតអ្នកយកព័ត៌មានអាស៊ីសេរីពីររូបដែលកំពុងជាប់ចោទពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើចារកម្ម ជាដើម៖ «ជាអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស យើងគ្រាន់តែទទូចឱ្យពិនិត្យ និងពិចារណាថា អ្វីជាសេរីភាពនៃសារព័ត៌មាន អ្វីជាវិជ្ជាជីវៈនៃសារព័ត៌មាន។ ធ្វើយ៉ាងណាយើងត្រូវតែគិតគូរឱ្យបានដិតដល់ កុំឱ្យប៉ះពាល់ ឬក៏រំលោភទៅលើសេរីភាពនៃអ្នកសារព័ត៌មាន ឬក៏វិជ្ជាជីវៈ។ វាអាចធ្វើឱ្យមានការរិះគន់ ហើយវាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ទៅដល់ដំណើរការនៃសារព័ត៌មាន»។
សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា (CamboJA) ពិនិត្យឃើញថា ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាន និងការធ្វើទុកបុកម្នេញលើអ្នកសារព័ត៌មាន នៅតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ គិតពីខែមករា ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ នេះ ខេមបូចា រកឃើញថា មានអ្នកសារព័ត៌មានសរុប ៥៩នាក់ បានទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញតាមរូបភាពផ្សេងៗ រួមមាន ការប្រើហិង្សា ការចាប់ខ្លួន ការបាត់បង់ជីវិត និងការរងបណ្ដឹងពីតុលាការ។ នេះមិនរាប់បញ្ចូលករណីឃាតកម្មលើអ្នកសារព័ត៌មានយ៉ាងហោចណាស់ ១៥នាក់ គិតពីឆ្នាំ១៩៩៤ នោះនៅឡើយទេ។
ខេមបូចា អំពាវនាវដល់អាជ្ញាធរឱ្យផ្ដន្ទាទោសជនល្មើសដែលបង្កឧក្រិដ្ឋកម្មលើអ្នកសារព័ត៌មាន ព្រមទាំងស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលធានាសុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខជូនអ្នកសារព័ត៌មានគ្រប់រូប ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាព និងចូលរួមរាយការណ៍ព័ត៌មាន ដោយមិនមានភាពភ័យខ្លាច ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់សង្គមជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទដែលទាក់ទង
- អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្នុងស្រុករក្សាជំហរចូលបំភ្លឺនៅតុលាការថ្ងៃទី២៦ វិច្ឆិកាខាងមុខ
- អង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិស្នើឱ្យរបបភ្នំពេញលុបចោលបទញុះញង់ចេញពីក្រមព្រហ្មទណ្ឌ
- មេធាវីនឹងដាក់បណ្ដឹងសាទុក្ខស្នើសុំនៅក្រៅឃុំឱ្យក្រុមយុវជនខ្មែរថាវរៈ នៅថ្ងៃទី២០ វិច្ឆិកា
- សង្គមស៊ីវិលស្នើភាគីពាក់ព័ន្ធផ្ដល់ដំណោះស្រាយជូនសហគមន៍រងគ្រោះក្នុងជម្លោះជាមួយក្រុមហ៊ុនថៃមិត្រផូល
- ចៅក្រមស៊ើបសួរសាលាដំបូងខេត្តកោះកុង សម្រេចដាក់តំណាងសហគមន៍មានជម្លោះដីធ្លី ២នាក់ ឱ្យនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ ក្រោយចូលបំភ្លឺ
- សាលាដំបូងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លើកពេលប្រកាសសាលក្រម ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុ និងគេហទំព័រកាសែត រិទ្ធិសែន
- សង្គមស៊ីវិលជំរុញសាលាឧទ្ធរណ៍ពន្លឿនរឿងក្តីលោក រ៉ាត់ រត្នមុនី ព្រោះកាលកំណត់នៃទោសជិតមកដល់
- តុលាការកំពូលនឹងសម្រេចករណីសុំនៅក្រៅឃុំរបស់លោក រ៉ុង ឈុន នៅចុងខែវិច្ឆិកា
- តុលាការក្រុងភ្នំពេញលើកពេលសវនាការសំណុំរឿងឧបឃាត ប្រឆាំងមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ៩នាក់
- សាលាឧទ្ធរណ៍បដិសេធសំណើសុំនៅក្រៅឃុំរបស់សកម្មជនមាតាធម្មជាតិ ៣នាក់
វាសនាសមរង្ស៊ី នឹងបញ្ចប់ក្នុងពេលត្រូវបញ្ជូនចូលគុក !
***
ប៉ុន្មានថ្ងៃមុននេះ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ
នរោត្តមសីហមុនី ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី ព្រះអង្គទ្រង់បាន
ឡាយព្រះហស្តលេខា ដាក់ឲ្យប្រេីប្រាស់រួចហេីយ ច្បាប់ធ្វេី
បត្យាប័នអ្នកទោស រវាងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង
សាធារណ:រដ្ឋបារាំង ហេីយដែលច្បាប់នេះ បានឈានចូល
ក្នុងដំណេីរអនុវត្តន៍ជាធរមានរួចហេីយ។
សម្រាប់សមរង្ស៊ី ច្បាប់ធ្វេីបត្យាប័ននេះ ហាក់ដូចជាអន្លូង
ដែលសំពងចំកណ្តាលក្បាលសមរង្សុី ដែលកំពុងជាប់ក្តីក្តាំ នៅក្នុង
តុលាការកម្ពុជាផង និងក្តីក្តាំបរិហារកេរ្តិ៍ដែលប្តឹងដោយរាជរដ្ឋាភិបាល
កម្ពុជានៅតុលាការបារាំងផង ។
សម្រាប់សមរង្សុីការគេចវេសប្រកាសឈប់ទទួលយកសញ្ជាតិ
ខ្មែរ វាជាចំណុចទី១ ដែលសមរង្សុីគឹតថា អាចជៀសវាងបាន
ពីការចាប់បញ្ជូនខ្លួនសមរង្សុីមកកាត់ទោសនៅកម្ពុជាតាមរយះច្បាប់
បត្យាប័នពីសំណាក់ភាគីបារាំងបាន។
តែថាចំណុចនេះ នឹងធ្វេីឲ្យសមរង្សីបាត់បង់អ្វីទាំងអស់ដែលសមរង្សុីមាន
នៅកម្ពុជាផងដែរ ។ (សមរង្សុីនិងភរិយាជាជនជាប់ពិរុទ្ធតាមផ្លូវតុលាការ)
សម្រាប់ជាតិសាសន៍បារាំងដែលសមរង្ស៊ីត្រូវតែប្រកាន់យក
ទៀតសោត សមរង្ស៊ីក៏មិនអាចមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់
ដែលអាចឲ្យសមរង្ស៊ីបានរស់នៅដោយក្តីសុខនោះក៏ទេដែរ ។
សមរង្ស៊ីកំពុងជាប់ក្តីនៅបារាំង ដែលត្រូវបានប្តឹងដោយរាជ
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ។ តេីមិនមានទេឬ ដែលសមរង្សុីមិនត្រូវការ
មេធាវីបារាំងឲ្យឈរធ្វេីជាអ្នកការពារក្តីឲ្យខ្លួន ?
ចំណុចនេះទាំងពេលវេលា ទាំងថវិកាទាមទារឲ្យសមរង្សុី
ត្រូវលះបង់ដោយខានមិនបាន ។
សម្រាប់សមរង្ស៊ី ទោះត្រឹមទទួលយកតែសញ្ជាតិបារាំង
ក៏សមរង្ស៊ីមិនអាចគិតថា បានរួចខ្លួនពីការជាប់នូវពិរុទ្ធភាព
តាមផ្លូវច្បាប់របស់តុលាការកម្ពុជា ។
ព្រោះថាស្ថានទម្ងន់ទោសបង្ករភាពអន្តរាយដល់ជាតិ ក្នុង
ពេលដែលសមរង្សុីចាប់យកសញ្ជាតិខ្មែរ ហេីយឈរជេីង
ធ្វេីជាអ្នកនយោបាយ ជាសមាជិកសភានៅកម្ពុជា ដែលចំណុចនេះ
វាបានបង្ហាញនូវភាពគ្រប់គ្រាន់តាមផ្លូវច្បាប់ ដែលរដ្ឋាភិបាល
បារំាងអាចអនុវត្តន៍ច្បាប់បត្យាប័ន បញ្ជូនសមរង្ស៊ីឲ្យមក
កាត់ទោសនៅស្រុកខ្មែរបានហេីយ ។
ដូចនេះតេីវាសនាសមរង្ស៊ី មិនត្រូវចប់ដោយបរិបូរណ៍
ក្នុងពេលដែលសមរង្ស៊ី ត្រូវមកសម្រាកលំហែកាយ
ក្នុងគុកស្រុកខ្មែរ ជាមួយអាហារប៉ូវ សម្លរម្ជូរក្បាលត្រី
កញ្ចុះជាមួយស្លឹកអំពិលចាស់ទេឬ ?