ដោយ សុជីវី
2021-04-08
RFA
អ្នកសង្កេតការជាតិនិងអន្តរជាតិឃ្លាំមើលការកាត់ទោសសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅមុខតុលាការសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។ រូប៖ គេផ្ដល់ឱ្យ
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២០ នៅតែយ៉ាប់យ៉ឺនខ្លាំង ដោយសារតែការរំលោភបំពានរបស់អាជ្ញាធរ និងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ គណបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងតុលាការ ត្រូវបានរបបលោក ហ៊ុន សែន ប្រើប្រាស់ដោយមិនត្រឹមត្រូវ ដើម្បីអនុវត្តយុទ្ធនាការបង្ក្រាបលើសំឡេងរិះគន់ និងសំឡេងឯករាជ្យ។ នេះគឺជាការរកឃើញរបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) ដែលមានមូលដ្ឋានធំនៅចក្រភពអង់គ្លេស (United Kingdom)។ សម្រាប់ឆ្នាំ២០២០ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះបានសិក្សា និងវិភាគអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសចំនួន ១៤៩ រួចចងក្រងជារបាយការណ៍កម្រាស់ជាង ៤រយទំព័រ (៤០៨) ចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី០៦ ខែមេសា។
អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) រកឃើញថា ការរឹតត្បិតធ្ងន់ធ្ងរលើសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយនៅកម្ពុជា ដែលមានតាំងពីឆ្នាំ២០១៧ មកនោះ ផ្ទុះឡើងកាន់តែខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០២០ ជាមួយនឹងការបង្កើតច្បាប់គ្រប់គ្រងប្រទេសក្នុងភាពអាសន្ន ដែលជាក្របខណ្ឌច្បាប់ប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរទៅលើសិទ្ធិមនុស្ស។ ជាមួយគ្នានេះ ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស ក្រុមអ្នកតវ៉ាដោយសន្តិវិធី និងសមាជិកបក្សប្រឆាំង នៅតែបន្តប្រឈមការយាយី និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
រីឯសិទ្ធិស្ត្រីវិញ សិទ្ធនេះស្ថិតនៅក្រោមការវាយប្រហារឥតស្រាកស្រាន្ត ពីព្រោះតែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានដឹកនាំយុទ្ធនាការជាសាធារណៈក្នុងការបកស្រាយតាមអំពើចិត្តចំពោះពាក្យ «ប្រពៃណី» និង «វប្បធម៌» ដើម្បីកម្រិតសិទ្ធិស្ត្រី។ ដោយឡែកយុទ្ធនាការប្រយុទ្ធប្រឆាំងគ្រឿងញៀនដែលកំពុងតែអនុវត្តមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្នវិញ យុទ្ធនាការនេះបាននាំមកនូវការរំលោភបំពានដ៏រីករាលដាលទៅលើសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌។ ជាងនេះទៅទៀត មនុស្សដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្តនៅមណ្ឌលបន្សាបគ្រឿងញៀន បានប្រឈមនឹងអំពើទារុណកម្ម និងការថែទាំមិនត្រឹមត្រូវ រួមបញ្ចូលទាំងលក្ខខណ្ឌរស់នៅមិនសមជាមនុស្សថែមទៀត។ ក្រៅពីនេះ កម្ពុជាបានក្លាយជាកន្លែងនៃការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ ដោយសារតែការចាប់ពង្រត់សកម្មជននយោបាយថៃយ៉ាងអាថ៌កំបាំង នៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០។
ទាក់ទងនឹងការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩ វិញ អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ (Amnesty International) រកឃើញថា ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចពីជំងឺឆ្លងជាសាកលមួយនេះ បានធ្វើឱ្យកម្មករ និងពលរដ្ឋរាប់សែននាក់ ត្រូវប្រឈមនឹងភាពទីទ័លក្រ ជាពិសេសអ្នកជំពាក់បំណុលក្នុងកម្ចីខ្នាតតូច។
ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋាភិបាលបានបដិសេធរបាយការណ៍នេះ ដោយចាត់ទុកថា ជារបាយការណ៍គ្មានការពិត។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២០ មានលក្ខណៈល្អប្រសើរ ដោយរដ្ឋាភិបាលរក្សាបាននូវសន្តិភាព និងស្ថេរភាពសង្គម ទោះជាមានវិបត្តិកូវីដ-១៩ យ៉ាងណាក្តី។ លោកចោទប្រកាន់ថា របាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិនេះ ធ្វើឡើងក្នុងហេតុផលនយោបាយ និងមិនយល់អំពីសង្គមខ្មែរ។ លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងកសាងនីតិរដ្ឋ តាមរយៈការបង្កើតច្បាប់ និងអនុវត្តច្បាប់ទៅលើជនដែលប្រព្រឹត្តខុស ដោយមិនខ្វល់ពីការលើកឡើងរបស់មជ្ឈដ្ឋានខាងក្រៅឡើយ៖ «គេធ្វើជំនួញជាមួយប្រទេសចិន ឬប្រទេសវៀតណាម តើប្រទេសទាំងអស់ហ្នឹង គោរពសិទ្ធិមនុស្សបានរបៀបយ៉ាងណាខ្លះ? ប្រទេសខ្លះ គេអត់មានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ឬសង្គមស៊ីវិលផង ម៉េចក៏គេរកស៊ីជាមួយ? ដូច្នេះ របាយការណ៍នេះគ្រាន់ជារបាយការណ៍និន្នាការ ដើម្បីលាបពណ៌នៅក្នុងនិន្នាការនយោបាយដើម្បីផលប្រយោជន៍ភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់គេ។ ដូច្នេះយើងអត់ឱ្យតម្លៃទេរបាយការណ៍អស់ហ្នឹង អ្នកណាគេឱ្យតម្លៃ គេឱ្យទៅ»។
ជារឿយៗ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលតែងតែចេញមុខការពារ និងច្រានចោលរបាយការណ៍របស់អង្គការជាតិ-អន្តរជាតិ សូម្បីតែរបាយការណ៍របស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្រោមហេតុផលដដែលៗថា ជារបាយការណ៍ខ្វះមូលដ្ឋាន និងមានចរិតនយោបាយ ឱ្យតែរបាយការណ៍ទាំងនោះនិយាយពីការធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។ ប៉ុន្តែអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងស្រុក វាយតម្លៃថា របាយការណ៍ទាំងនោះឆ្លុះបញ្ចាំងការពិត ដែលរដ្ឋាភិបាលគួរពិចារណារកដំណោះស្រាយវិញ ជាជាងប្រឹងនិយាយការពារខ្លួន។
ប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃសមាគមអាដហុក (ADHOC) លោក នី សុខា មានប្រសាសន៍ថា សិទ្ធិមនុស្សជាគោលការណ៍សាកល គ្មានស្តង់ដារពីរឡើយ។ លោកជឿថា របាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ និងរបស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិដទៃទៀត មិនមែនធ្វើឡើងក្នុងហេតុផលនយោបាយនោះទេ តែជាការបង្ហាញពីស្ថានភាពពិតប្រាកដនៃការធ្លាក់ចុះផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា៖ «រដ្ឋាភិបាលទេ ដែលគួរតែខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការយកចិត្តទុកដាក់ស្តារលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់ហ្នឹង ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលជាម្ចាស់នៃហត្ថលេខីនៃកតិកាសញ្ញា ជាអ្នកចុះទៅលើឧបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់ហ្នឹង។ ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា មិនមានហេតុផលអ្វីដែលពាក់ព័ន្ធរឿងកេងចំណេញនយោបាយ ខាងអ្វីហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា វាមិនមែនទេ»។
ស្ថាប័នអន្តរជាតិជាច្រើន រួមទាំងទីភ្នាក់ងារអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនិយមប្រជាធិបតេយ្យផង បានរកឃើញ ទទួលស្គាល់ និងចេញផ្សាយរបាយការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ ស្តីពីការធ្លាក់ចុះដុនដាបវិស័យសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ របាយការណ៍ទាំងនោះ បានក្លាយជាមូលដ្ឋានដ៏សំខាន់សម្រាប់ក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងរបបក្រុងភ្នំពេញ និងមន្ត្រីគ្រាក់ៗនៃរបបនេះ ដែលបានចូលដៃបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យ និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
មកទល់ពេលនេះ សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ទណ្ឌកម្មជាបណ្តើរៗហើយលើរបបក្រុងភ្នំពេញ និងមន្ត្រីនៃរបបនេះ។ ទណ្ឌកម្មទាំងនោះ រួមមាន ការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ចំនួន២០% ការដាក់កម្ពុជាចូលក្នុងបញ្ជីខ្មៅនៃក្រុមប្រទេសលាងលុយកខ្វក់ ការកាត់ផ្តាច់ជំនួយជាច្រើនដែលគ្រោងផ្តល់ឱ្យកម្ពុជាលើកលែងជំនួយផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ និងមនុស្សធម៌ ព្រមទាំងការដាក់ទណ្ឌកម្មជាក់លាក់លើមន្ត្រីគ្រាក់ៗ ឈ្មួញរកស៊ីធំៗ និងក្រុមហ៊ុនចិនដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ជឿថា ប្រសិនបើរបបលោក ហ៊ុន សែន មិនព្រមងាកមកគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញទេ នោះក្រុមប្រទេសលោកខាងលិចនឹងពង្រីកទណ្ឌកម្មបន្ថែមទៀត ក្នុងនោះក៏រួមទាំងទណ្ឌកម្មលើមន្ត្រីគ្រាក់ៗនៃរបបក្រុងភ្នំពេញជាលក្ខណៈបុគ្គលផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។