ដោយ ជី វិតា
2021-09-13
RFA
(រូបឆ្វេង) គ្រាប់កាំភ្លើងដែលពលរដ្ឋរើសបានក្រោយហេតុការណ៍យោធាបាញ់រះលើពលរដ្ឋ (រូបស្ដាំ) អាវពលរដ្ឋដែលរងគ្រាប់របស់យោធាបាញ់រះក្នុងហេតុការណ៍តវ៉ានៃជម្លោះដី នាភូមិអង្គស្រែពោធិ៍ ឃុំទួលព្រិច ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល នៅថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១។ Photo provided
បុរសរងគ្រោះដោយយោធាបាញ់បណ្តាលឱ្យរបួលធ្ងន់ក្នុងជម្លោះដីធ្លីនៅស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល កាលដើមខែមិថុនា បន្តស្នើស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធពន្លឿនផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់គាត់ បន្ទាប់ពីស្ថាប័នទាំងនោះហាក់ព្រងើយកន្តើយ ជុំវិញដំណោះស្រាយករណីហិង្សានេះ។ មន្រ្តីសង្គមស៊ីវិល ស្នើដល់ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច ពន្លឿនការស្រាវជ្រាវឬស៊ើបអង្កេតឱ្យបានឆាប់ ដើម្បីវែកមុនជនល្មើសយកមកអនុវត្តតាមច្បាប់ ជនរងគ្រោះ និងកសាងទំនុកចិត្តលើស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់។
ករណីបុរសរងគ្រោះដោយសារក្រុមកងកម្លាំងយោធានៃក្រសួងការពារជាតិបាញ់ធ្លាយស្មាខាងឆ្វេងបណ្តាលឱ្យរងរបួសធ្ងន់ នៅភូមិអង្គស្រែពោធិ៍ ឃុំទួលព្រិច ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល បន្តអូសបន្លាយរយៈពេលជាង៤ខែមកហើយដោយពុំឃើញស្ថាប័នមានសត្ថកិច្ចណាមួយចាត់វិធានការដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះនៅឡើយទេ។
ជនរងគ្រោះ លោក មុំ ចន្ថា ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៣ កញ្ញា ថារហូតមកដល់ពេលនេះអាជ្ញាធរមិនទាន់ផ្តល់ដំណឹងឬបង្ហាញលទ្ធផលស្រាវជ្រាវ ឬស៊ើបអង្កេតជុំវិញតាមការសន្យាស្វែងរកយុត្តិធម៌ និងផ្តល់សំណងនៅឡើយទេ។ លោកសង្កេតឃើញថាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធហាក់ព្រងើយកន្តើយ និងរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ហើយលោកបែរជារងការគំរាមកំហែងពីសំណាក់អាជ្ញាធរទៅវិញ បន្ទាប់ពីលោកបញ្ចេញមតិទាមទារយុត្តិធម៌ជុំវិញរឿងនេះ។ ជនគ្រោះរូបនេះឱ្យដឹងថា ស្ថានភាពរបួសរបស់លោកមិនទាន់ជាសះស្បើយដូចធម្មតាទេ ព្រោះនៅឈឺចុកចាប់ត្រង់ឆ្អឹងដែលបាក់ដោយសារត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើង ហើយលោកត្រូវលេបថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ស្ទើររាល់ថ្ងៃ ហើយពេលខ្លះលោកឈឺចាប់ខ្លាំងដោយត្រូវហៅគ្រូពេទ្យចាក់ថ្នាំទៀតផង។ លោកត្អូញត្អែរថា ក្រោយរងរបួសមក ជីវភាពគ្រួសាររបស់លោករស់នៅទាំងត្រដាបត្រដួស ដោយពឹងផ្អែកលើប្រពន្ធធ្វើការងាររោងចក្រដើម្បីបង់ថ្លៃថ្នាំនិងការព្យាបាលផង រួមទាំងដោះបំណុលឯកជននិងផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារផង ព្រោះលោកមិនអាចធ្វើការងាររកប្រាក់ដូចជួយគ្រួសារគ្រាមុន៖ «ខ្ញុំចង់ឱ្យយុត្តិធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែរហ្នឹងព្រោះអីខ្ញុំក៏ជាប្រជាពលរដ្ឋ ហូបថ្នាំរាល់ថ្ងៃនៅឈឺក្នុងឆ្អឹង ជួនកាលដើរៗឮសូរឆ្អឹងឈឺចាប់រាល់ថ្ងៃកាលណាឈឺខ្លាំងទៅឱ្យពេទ្យគេចាក់ថ្នាំទៅបានធូរទៅក៏ផ្អាកចាក់ទៅ»។
កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមិថុនា ពលរដ្ឋជាង៣០០ នាក់ បានលើកគ្នាទៅឃាត់គ្រឿងចក្រ ដែលក្រុមយោធាបម្រុងយកទៅឈូសឆាយដីស្រែដែលកំពុងមានទំនាស់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋនៅភូមិអង្គស្រែពោធិ៍ ឃុំទួលព្រិច ស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល។ ពេលពលរដ្ឋកំពុងតវ៉ា ស្រាប់តែក្រុមយោធា បានបង្ក្រាបពលរដ្ឋ ដោយបាញ់រះគ្រាប់កំាភ្លើងពិតបណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋម្នាក់របួសធ្ងន់។
ជុំវិញវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យកងទ័ពជើងគោកនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ លោក ម៉ៅ ផល្លា ប្រាប់ថា ករណីយោធាបាញ់ពលរដ្ឋឱ្យរងរបួសនៅស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាលកន្លងមកនេះ មិនស្ថិតនៅក្រោមអង្គភាពរបស់លោកនោះទេ ដោយលោករុញឱ្យសួរអ្នកនំាពាក្យក្រសួងការពារជាតិវិញ។ ចំណែកអ្នកនំាពាក្យក្រសួងការពារជាតិលោក ឈុំ សុជាត និងអភិបាលខេត្តកណ្តាលលោក គង់ សោភ័ណ្ឌ ប្រាប់ថា ជាប់រវល់ប្រជុំ។ ប៉ុន្តែកន្លងមកលោក គង់ សោភ័ណ្ឌ បានអះអាងប្រាប់អាស៊ីសេរីថា អាជ្ញាធរបានបញ្ជូនសំណុំរឿងហិង្សាដែលយោធាបាញ់ពលរដ្ឋរងរបួសនោះដាក់ទៅតុលាការដើម្បីបន្តនីតិវិធីរួចហើយ។ ប៉ុន្តែជនរងគ្រោះបញ្ជាក់ថា លោកកំពុងទន្ទឹងរងចាំយុត្តិធម៌ជាង ៤ ខែមកហើយ ដោយពុំទាន់មានលទ្ធផលតាមការសន្យាសោះ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី ក៏មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យតុលាការខេត្តកណ្តាលលោក សូ សារិន ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ដោយទូរស័ព្ទចូលតែពុំមានអ្នកទទួល។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា សង្គមស៊ីវិលព្រួយបារម្ភដែលអាជ្ញាធនិងតុលាការមិនទាន់បង្ហាញលទ្ធផលស៊ើបអង្កេត ឬចំណាត់ការជាក់លាក់ណាមួយឈានដល់ការវែកមុខជនល្មើសយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់។ លោកថា ប្រការនេះវាធ្វើឱ្យវប្បធម៌និទណ្ឌភាពបន្តកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមថែមទៀត ហើយពលរដ្ឋនឹងបាត់បង់ជំនឿលើការអនុវត្តច្បាប់។ លោកយល់ថា ករណីនេះអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធមិនពិបាកស្រាវជ្រាវឬស៊ើបអង្កេតយូរទេ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរទាំងនោះមានឆន្ទៈស្វែរកជនល្មើសយកមកអនុវត្តច្បាប់ដើម្បីផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ។ លោក បន្ថែមថា ប្រសិនបើមានករណីគំរាមកំហែងជនរងគ្រោះមិនឱ្យសម្តែងមតិទាមទារយុត្តិធម៌ជុំវិញរឿងនេះ គឺជាអំពើល្មើសច្បាប់ និងរំលោភបំពានសិទ្ធិពលរដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ៖ «រឿងរបស់ពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះមិននាំគ្នាស្វែងរកដំណោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ជូនពួកគាត់ទៅតាមផ្លូវច្បាប់ទេបែរជាប្រើវិធានផ្សេងៗបិទបាំងគំរាមកំហែង ទៅជាយាយីដែលមានការរិះគន់ពីសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិអំពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឬការអនុវត្តន៍ច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងហ្នឹង គឺមិនមានភាពឯករាជ្យមិនមានការអនុវត្តន៍ឱ្យបានត្រឹមត្រូវហើយគេតែងតែហៅ ថាជាអំពើនិទណ្ឌភាពហ្នឹង»។
រីឯករណីទំនាស់ដីធ្លីវិញលោក មុំ ចន្ថា ប្រាប់ថា អាជ្ញាធរផ្តល់សំណងជាគោលនយោបាយឱ្យពលរដ្ឋ មួយពាន់ប្រាំមួយរយរៀល (១.៦០០)រៀល ឬស្មើ ០,៤ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែតការ៉េ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋចាត់ទុកដំណោះស្រាយបែបនេះជារឿងអយុត្តិធម៌ដែលពលរដ្ឋមិនអាចទទួលយកបានទេ ពីព្រោះតម្លៃដែលរដ្ឋផ្តល់ឱ្យនេះតិចតួចមិនអាចឱ្យពលរដ្ឋយកទៅដោះស្រាយជីវភាពបានឡើយ។ លោកថា ពលរដ្ឋស្នើឱ្យអាជ្ញាធរផ្តល់សំណងគោលនយោបាយឲ្យបានសមរម្យដល់ពលរដ្ឋ ២ម៉ឺនរៀល(២០០.០០០)ក្នុងម៉ែត្រការ៉េវិញ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរមិនទាន់ឆ្លើយតបសំណើរបស់ពលរដ្ឋនៅឡើយ។
ករណីកម្លាំងយោធាចុះបង្ក្រាបពលរដ្ឋរឿងដីធ្លីដោយការបាញ់ប្រហារពលរដ្ឋនោះ តែងកើតមានជាញឹកញាប់ ដូចជានៅខេត្តក្រចេះក្នុងឆ្នាំ២០១៨ និងខេត្តព្រះសីហនុនៅឆ្នាំ២០១៩ ជាដើម។
សង្គមស៊ីវិល និងពលរដ្ឋ ជាពិសេសជនរងគ្រោះទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរស៊ើបអង្កេតករណីហិង្សាបាញ់បោះលើប្រជាពលរដ្ឋនេះដោយត្រឹមត្រូវ តម្លាភាព ដោយវែកមុខជនល្មើសយកមកផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់ ដើម្បីលុបបំបាត់អំពើនិទណ្ឌភាព។ ពួកគាត់ក៏ស្នើឱ្យអាជ្ញាធរ បញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធបង្កហិង្សាលើអ្នកតវ៉ាដីធ្លី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។