ទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ, បរិស្ថាន, ព័ត៌មានជាតិ, សិទ្ធិមនុស្ស
កញ្ញា ខាន់ លក្ខិណា | ២៥ វិច្ឆិកា ២០២១ | ម៉ោង ១៧:០០
VOD
សកម្មជនមាតាធម្មជាតិ ឈរនៅមុខមណ្ឌលអប់រំកែប្រែទី២ ក្រោយពេលតុលាការអនុញ្ញាតឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន យប់ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។ (គួយ ឡង់ឌី)
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា (Mother Nature Cambodia) ដែលទើបត្រូវបានដោះលែងចេញពីពន្ធនាគារ និងកំពុងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការ ទទួលបានពានរង្វាន់ជួរមុខលើសកម្មភាពការពារបរិស្ថានប្រចាំនៅតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកក្នុងឆ្នាំ២០២១។
ពានរង្វាន់ដែលសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទទួលបានពីអង្គការអន្តរជាតិហ្រ្វាន់ឡាញ ឌីហ្វិនឌឺ (Frontline Defenders) កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ចំពោះភាពក្លាហាននិងការហ៊ានប្រថុយគ្រោះថ្នាក់ ដើម្បីការពារបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លើសពីនេះ ពានរង្វាន់ដែលសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិទទួលបាន វាក៏ជាការលើកទឹកចិត្តពួកគាត់និងយុវជនដទៃឱ្យបន្តសកម្មភាពការពារបរិស្ថាននិងធនធានធម្មជាតិកាន់តែខ្លាំងជាងមុនបន្ថែមទៀត បើទោះបីជាបានដឹងហើយថា ការងារនេះមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងដល់ខ្លួនយ៉ាងណាក៏ដោយ។
អង្គការអន្តរជាតិ Frontline Defenders៖ «អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា បានធ្វើការតស៊ូមតិនិងយុទ្ធនាការក្នុងស្រុកនិងក្រៅស្រុក ដើម្បីអភិរក្ស ផ្សព្វផ្សាយ និងការពារធម្មជាតិរបស់កម្ពុជា។ ជាផ្នែកនៃការងាររបស់ពួកគេ បានធ្វើការត្រួតពិនិត្យនិងបញ្ហាប្រឈមក្នុងការពារបរិស្ថានដោយការរំលោភបំពាន និងក៏លើកកម្ពស់ការយល់ដឹង អប់រំ និងផ្ដល់អំណាចដល់មនុស្សតាមរយៈការផ្ដល់ឱ្យពួកគេ»។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២១ យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា, លោក លី ចន្ទ្រដារ៉ាវុធ និងលោក ឈីវ លីម៉េង ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅខណ្ឌដូនពេញ រាជធានីភ្នំពេញ អំឡុងពេលដែលពួកគេចុះថតទឹកស្អុយដែលបង្ហូរចូលទន្លេក្បែរព្រះបរមរាជវាំង ខណៈសកម្មជនបរិស្ថានម្នាក់ទៀត លោក យឹម លាងហ៊ី ត្រូវបានចាប់ខ្លួននៅខេត្តកណ្ដាល បន្ទាប់ពីត្រូវបានស្នើសុំឱ្យទៅសួរសុខទុក្ខនគរបាលមូលដ្ឋានរបស់គាត់។
ការទទួលបានពានរង្វាន់របស់ក្រុមយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជា ធ្វើឡើងក្នុងចំណោមក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាននិងសិទ្ធិមនុស្សមកពីចំនួន៦ប្រទេស រួមមាន កម្ពុជា, ប៉ាឡេស្ទីន (Palestine), សេរ៉ាឡេអូន (Sierra Leone), បេឡារូស (Belarus), ព័រទុយហ្កាល់ (Portugal) និងប្រេស៊ីល (Brazil)។
សកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា ប្រាប់នៅថ្ងៃនេះថា អង្គការអន្តរជាតិផ្ដល់ពានរង្វាន់ដល់ពួកគាត់ទៅលើសកម្មភាពនិងលទ្ធផលដែលចលនាមាតាធម្មជាតិធ្វើកន្លងមក ពាក់ព័ន្ធនឹងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស ការពារធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថាន រួមទាំងការតស៊ូមតិលើផលប៉ះពាល់នៃការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិដែលកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
កញ្ញាបន្តថា ចំពោះពានរង្វាន់ដែលទទួលបាននេះ គឺមានពានមួយ និងថវិកាចំនួន៥០០០អឺរ៉ូ ឬស្មើនឹងជាង៥០០០ដុល្លារ ដោយថវិកានេះពួកគាត់នឹងយកទៅធ្វើការងារទាក់ទងនឹងបរិស្ថានបន្តទៀត ។
កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា បន្តទៀតថា ការផ្ដល់ពានរង្វាន់ដល់ពួកគាត់នេះ ជាការបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាថា សកម្មជនទាំង៦នាក់ដែលកំពុងជាប់ចោទពីបទ «រួមគំនិតក្បត់» មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសដូចតុលាការកម្ពុជាចោទប្រកាន់ឡើយ។ ជាមួយគ្នានេះ កញ្ញាស្នើទៅរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទាំងស្រុង ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បានចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថានដែលជាទ្រព្យនិងផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសជាតិ។
កញ្ញាថា៖ «ជាមួយនឹងការសប្បាយចិត្តដែលទទួលបានពានហ្នឹង ក៏មានការអន់ចិត្តដែរ ខណៈពួកយើងបានទទួលពានសម្រាប់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក បែរជានៅក្នុងប្រទេសជាប់ចោទពីបទ “រួមគំនិតក្បត់” ទៅវិញ។ ពួកខ្ញុំគួរតែទទួលបានពានពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលគាត់គួរតែឱ្យពាន ការសរសើរ និងលើកទឹកចិត្តដល់ពួកខ្ញុំ ក្នុងការការពារបរិស្ថាន តែបែរជាអ្នកខ្លះជាប់ពន្ធនាគារ១ឆ្នាំជាង អ្នកខ្លះជាប់៥ខែ ហើយនៅជាប់បទចោទមួយទៀតដែលមិនទាន់ដាច់ស្រេច។ អ៊ីចឹងទៅ អារម្មណ៍សប្បាយជាមួយនឹងការអន់ចិត្តដែរ ដែលយើងអត់ទទួលបានភាពកក់ក្ដៅពីតុលាការនិងរដ្ឋាភិបាលក្នុងប្រទេស មិនបានផ្ដល់តម្លៃការងារពួកខ្ញុំ ហើយចោទពួកយើងរួមគំនិតក្បត់ទៅវិញ»។
ចំណែកអ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក វិទិត មុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn) បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុកលោកនៅថ្ងៃទី២៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ ថាការការពារបរិស្ថានជាតម្រូវការដ៏ចាំបាច់បំផុតមួយនៅក្នុងពិភពលោកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់កាលពីខែមុន។ លោកបន្តថា ការការពារបរិស្ថានមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធទៅនឹងការអំពាវនាវឱ្យមានសន្តិភាព សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពផងដែរ។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសរូបនេះបានសម្ដែងការត្រេកអរចំពោះសកម្មជនចលនាមាតាធម្មជាតិ ដែលការទទួលបានពានរង្វាន់ជួរមុខពីអង្គការអន្តរជាតិ Frontline Defenders ព្រមទាំងបានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលនិងតុលាការទម្លាក់ការចោទប្រកាន់ទាំងស្រុងប្រឆាំងនឹងពួកគេ ដោយថា ទោះស្ថិតនៅក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ សកម្មភាពសន្តិភាពមិនគួរត្រូវបានដាក់ទោសទណ្ឌឡើយ។
លោក វិទិត មុនតាប៊ន (Vitit Muntarbhorn)៖ «ខ្ញុំសូមអបអរសាទរដល់អង្គការមាតាធម្មជាតិកម្ពុជា ចំពោះការទទួលស្គាល់ជាសកលដ៏សំខាន់នេះ នៃការងាររបស់ពួកគេ រួមជាមួយនឹងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មកពីប្រទេសចំនួនប្រាំផ្សេងទៀតដែលមានឈ្មោះជាអ្នកឈ្នះពានរង្វាន់ប្រចាំឆ្នាំ២០២១»។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ចាត់ទុកការផ្ដល់និងទទួលពានរង្វាន់របស់សកម្មជនមាតាធម្មជាតិ នាពេលថ្មីៗនេះថា មិនបានបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។
លោកថា៖ «បាទ! នេះជាផលប្រយោជន៍របស់អ្នកផ្ដល់ពានរង្វាន់នោះ ហើយការផ្ដល់ពានរង្វាន់នោះអត់មានអីពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងកម្ពុជាដែលជាប្រជាជាតិពិតប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ វាអត់មានតម្លៃអីមកលើកម្ពុជា»។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព សាទរចំពោះការទទួលបានពានរង្វាន់របស់សកម្មជនបរិស្ថាន ប៉ុន្តែសមា្រប់កម្ពុជាមិនបានលើកទឹកចិត្តហើយ បែរជាចោទប្រកាន់និងចាប់ខ្លួនពួកគាត់ដាក់ពន្ធនាគារទៅវិញ។
លោកស្រីបន្តថា ការអនុវត្តរបស់កម្ពុជាបានដើរផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញនិងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចការពារនិងធានាតុល្យភាពទាំងអស់នេះ រួមទាំងច្បាប់ស្ដីពីការការពារបរិស្ថានដែលបានលើកកម្ពស់ឱ្យមានការចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកស្រី៖ «ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ យើងឃើញការអនុវត្តទូទៅ ហាក់ដូចសកម្មជនដែលមានការខ្វាយខ្វល់អំពីធនធានធម្មជាតិ ការចេញមុខការពារបរិស្ថាន បែរជារងនូវការយាយីទៅតាមរូបភាពគ្រប់សកម្មភាពផ្សេងទៅវិញ។ ច្បាប់មួយចំនួនដែលដាក់ចេញក្រោយៗ មានការទប់ស្កាត់ទៅដល់សកម្មជន សហគមន៍ ក្នុងការចូលឃ្លាំមើលព្រៃ តួយ៉ាងដូចជាព្រៃឡង់ជាដើម។ ទាំងអស់នេះ ខ្ញុំយល់ថា រដ្ឋាភិបាលលោកគួរតែពិចារណាគិតគូរឡើងវិញក្នុងការធានាថា ច្បាប់របស់យើងមានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នា ហើយនិងការធានាដល់កិច្ចចូលរួមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព បន្តថា កន្លងមក អង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសហគមន៍អន្តរជាតិតែងតែគាំទ្រនិងផ្ដល់តម្លៃចំពោះសកម្មភាពរបស់ពួកគាត់ដែលខិតខំការពារធនធានធម្មជាតិនិងបរិស្ថានក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្នុងចំណោមសកម្មជនមាតាធម្មជាតិទាំង៦នាក់ ក្នុងនោះ លោក ថុន រដ្ឋា, កញ្ញា ភួន កែវរស្មី និងកញ្ញា ឡុង គន្ធា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួននិងជាប់ពន្ធនាគារជាង១ឆ្នាំ ក្រោមបទប្រកាន់ «ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម»។ អ្នកទាំង៣ត្រូវបានចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ចោទប្រកាន់លើពួកគេមួយករណីទៀត គឺបទ «រួមគំនិតក្បត់»។
ការចោទប្រកាន់នេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចចាប់ឃុំខ្លួនយុវជនបរិស្ថានមាតាធម្មជាតិ៣រូបផ្សេងទៀត ក្នុងនោះមានកញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា លោក យឹម លាងហ៊ី និងលោក លី ចន្ទ្រដារ៉ាវុធ ក្រោមបទចោទប្រកាន់ «រួមគំនិតក្បត់» និង «ប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ» ហើយពួកគេត្រូវបានតុលាការឃុំនៅពន្ធនាគារអស់រយៈពេល៥ខែ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ សកម្មជនបរិស្ថានទាំងនោះត្រូវបានដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១។ ការដោះលែងនេះ ខណៈអ្នកខ្លះបានអនុវត្តទោសចប់តាមការកំណត់របស់តុលាការ ហើយអ្នកខ្លះទៀតត្រូវបានដោះលែងនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ដោយទោសនៅសល់ត្រូវព្យួរសាកល្បងប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ អ្នកជំនាញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ចំនួន៣រូប បានអំពាវនាវឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការកាត់ទោសលើអ្នកហ៊ានក្រោកឈរ ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សនិងសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា។
អង្គការអន្តរជាតិ ហ្រ្វាន់ឡាញ ឌីហ្វិនឌឺ (Frontline Defenders) មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអៀរឡង់ (Ireland)។ អង្គការអន្តរជាតិមួយនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងអំឡុងឆ្នាំ២០០៥ ដើម្បីទទួលស្គាល់កិច្ចការរបស់សកម្មជនបរិស្ថាន សង្គម និងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលក្លាហានហ៊ានចូលរួមសកម្មភាពលើកកម្ពស់ និងការពារបរិស្ថាន ធនធានធម្មជាតិ និងសិទ្ធិមនុស្ស៕
រក្សាសិទ្វិគ្រប់យ៉ាងដោយ ស៊ីស៊ីអាយអឹម
សូមបញ្ជាក់ថា គ្មានផ្នែកណាមួយនៃអត្ថបទ រូបភាព សំឡេង និងវីដេអូទាំងនេះ អាចត្រូវបានផលិតឡើងវិញក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយ ផ្សព្វផ្សាយ ការសរសេរឡើងវិញ ឬ ការចែកចាយឡើងវិញ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតជាលាយលក្ខណ៍អក្សរឡើយ។ ស៊ីស៊ីអាយអឹម មិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការលួចចម្លងនិងចុះផ្សាយបន្តណាមួយ ដែលខុស នាំឲ្យយល់ខុស បន្លំ ក្លែងបន្លំ តាមគ្រប់ទម្រង់និងគ្រប់មធ្យោបាយ។ ជនប្រព្រឹត្តិ និងអ្នកផ្សំគំនិត ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់នានាដែលពាក់ព័ន្ធ។