ដោយ តារា រាជសែន
2023.09.14
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
រូបភាពពីលើបង្ហាញពីការកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ និងព្រៃច្រករបៀងអភិរក្សជីវចម្រុះឦសាន ស្ថិតនៅស្រុកកោះញែក ខេត្តមណ្ឌលគីរី កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ ។ រូបភាព៖ ផ្ដល់ដោយសកម្មជនបរិស្ថាន
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលអះអាងថា ដីព្រៃសហគមន៍របស់ជនជាតិដើមភាគតិច ជាង១០កន្លែងនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី កំពុងរងការកាប់ទន្ទ្រានយកដីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ និងលួចកាប់ឈើប្រណិត យកទៅលក់តាមសិប្បកម្ម និងលក់ទៅប្រទេសវៀតណាម ពីសំណាក់ក្រុមឈ្មួញអ្នកមានលុយមានអំណាច។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល ដែលតែងតែចុះធ្វើការងារជាមួយសហគមន៍មូលដ្ឋាននិងជនជាតិដើមភាគតិច នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី អះអាងថា ដីព្រៃសហគមន៍ជាង១០កន្លែង ស្ថិតនៅស្រុកចំនួន៤ រួមមានស្រុកកោះញែក ស្រុកពេជ្រាដា ស្រុកកែវសីមា និងស្រុកអូររាំង ត្រូវបានក្រុមឈ្មួញមានអំណាច លួងលោមប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងសហគមន៍ឲ្យចូលកាប់ទន្ទ្រានយកទៅលក់ឲ្យខ្លួន និងខ្លះទៀតបានចូលទៅកាប់ឈូសឆាយធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជន។ ក្រៅពីនោះ ក៏មានក្រុមឈ្មួញលួចចូលទៅកាប់យកប្រភេទឈើប្រណិត ទៅលក់នៅក្រៅប្រទេសដែរ។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (Adhoc) ប្រចាំខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ប៊ី វ៉ាន់នី បានអះអាងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ថា ដីព្រៃសហគមន៍នៅខេត្តមណ្ឌលគិរីជាង១០កន្លែងផ្សេងគ្នា នៅតែរងការកាប់ទន្ទ្រានដី យកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ បើទោះបីសហគមន៍ខិតខំការពារយ៉ាងណាក្ដី។ លោកថា បញ្ហាទាំងអស់នេះ កើតចេញពីអាជ្ញាធរនៅតំបន់នោះដែលមិនយកចិត្តទុកដាក់ការពារ ចំណែកឯអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន គឺជាអ្នកចូលរួមឲ្យមានការកាប់ទន្ទ្រាននេះ តាមរយៈចុះហត្ថលេខាលើឯកសារទិញ លក់ដីព្រៃទាំងនោះ ។ លោកបន្ថែមថា អាជ្ញាធរមិនបានអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្រុមជនល្មើសទាំងអស់នេះនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញតែងតែធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើប្រជាសហគមន៍ដែលជាអ្នកខិតខំការពារ។
លោក ប៊ី វ៉ាន់នី៖ «ធ្វើការពិនិត្យឡើងវិញទៅលើកដីព្រៃការពារដូចជាដីព្រៃសហគមន៍ ហើយត្រូវចាត់វិធានការបិទសិប្បកម្មនៅតាមមូលដ្ឋាន ឬនៅតាមឃុំជាដើម ដើម្បីបង្ការណាមួយកុំឲ្យមានការកាប់រុករានដីព្រៃ ឬក៏អារឈើដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងព្រៃសហគមន៍ក៏ដូចជាតំបន់ការពារផងដែរ យើងស្នើសុំឲ្យមានចាត់វិធានការទៅលើជនប្រព្រឹត្តគាត់មានឋានៈអ្វីក៏ដោយជាមន្ត្រីក៏ដោយឲ្យតែប្រព្រឹត្តខុសត្រូវតែចាត់វិធានការ»។
តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ស្ថិតនៅឃុំប៊ូស្រា ស្រុកពេជ្រាដា លោក ស្រាំង សឿន ប្រាប់ឲ្យដឹងថា ព្រៃសហគមន៍របស់លោកដែលសេសសល់ពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចជាង៧រយហិកតារ ត្រូវជនល្មើសលួចចូលទៅកាប់ឆ្ការ និងកាប់យកឈើប្រណិតដឹកយកទៅលក់នៅប្រទេសវៀតណាមជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ លោកបន្ថែមថា សហគមន៍ បានដាក់ពាក្យប្ដឹងទៅគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរទាំងអស់នោះហាក់មិនអើពើចុះជួយទប់ស្កាត់នោះឡើយ។
លោក ស្រាំង សឿន៖ «អាជ្ញាធរតាមមូលដ្ឋានគេមិនអើពើជាមួយយើងទេ ដាក់ពាក្យប្ដឹងហើយតើនៅសាលាឃុំ យើងដាក់ពាក្យប្ដឹងតរហូតដល់ក្រសួង ដល់តុលាការខេត្តដែរ មិនឃើញលទ្ធផលអ្វីទេ ហើយយើងនៅតាមសហគមន៍ធម្មតាយើងគ្មានលទ្ធភាព គ្មានលុយគ្មានកាក់អ្វីទេ ហើយអាជ្ញាធរគេគំរាមកំហែងយើង»។
ស្រដៀងគ្នានេះតំណាងជនជាតិដើមភាគតិចថ្មូន លោក សុវិន ហួន នៅឃុំរយ៉ ស្រុកកោះញែក បានរៀបរាប់ឲ្យដឹងថា ដីព្រៃសហគមន៍របស់លោក ដែលទុកឲ្យពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍អាស្រ័យអនុផល ត្រូវបានក្រុមឈ្មួញដែលមានឯកសណ្ឋានជាទាហាន លួចចូលទៅកាប់ទន្ទ្រានជាបន្តបន្ទាប់ មិនតែប៉ុណ្ណោះក្រុមឈ្មួញទាំងអស់នោះបានយកកាំភ្លើងបាញ់គំរាមកំហែងដល់ប្រជាសហគមន៍ថែមទៀតផង។ លោកបន្ថែមទៀតថា ក្រុមឈ្មួញបានកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍របស់លោកអស់ជាង២រយហិកតារហើយ ដោយមិនឃើញមានអាជ្ញាធរចុះជួយទប់ស្កាត់នោះទេ ទោះបីពួកគេបានស្នើសុំទៅអាជ្ញាធរយ៉ាងណាក្ដី ។ លោកថាសហគមន៍ពិបាកក្នុងការការពារ ដោយសារក្រុមឈ្មួញទាំងនោះមានអាវុធនៅក្នុងដៃ។
លោក សុវិន ហួន៖ «អាជ្ញាធរភូមិស្រុកគាត់អត់ដឹងអត់ ឮផង ដីនឹងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅដល់ខេត្តមណ្ឌលគិរីហើយ ខេត្តមណ្ឌលគិរីបានហៅខ្ញុំទៅជួបម្ដងហើយ ហើយជួបនឹងគេអត់ធ្វើការឲ្យ ពួកខ្ញុំគិតថាអយុត្តិធម៌បានពឹងបងប្អូនឲ្យជួយរកយុត្តិធម៌ឲ្យពួកខ្ញុំផង»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនិងប្រជាសហគមន៍ខេត្តមណ្ឌលគិរី ទទូចទៅរដ្ឋាភិបាលថ្មីធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់ជាតិចុះជួយទប់ស្កាត់បទល្មើសកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃ និងការកាប់ឈើប្រណិតនៅក្នុងតំបន់ព្រៃការពារផ្សេងទៀតឲ្យខានតែបាន ដើម្បីទុកព្រៃឈើដែលសេសសល់សម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។ ក្រៅពីនោះត្រូវស្វែងរកអ្នកដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធយកមកផ្ដន្ទាទោសទៅតាមច្បាប់។
ជុំវិញរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ថង សាវុន និងប្រធានមន្ទីរបរិស្ថានខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ឆៅ ប៊ុនធឿន ដើម្បីសុំការឆ្លើយតបបានទេ នៅថ្ងៃទី១៣ ខែកញ្ញា ដោយទូរស័ព្ទចូលច្រើនដងគ្មានអ្នកទទួល។
របាយការណ៍របស់អង្គការមូលនិធិសកល សម្រាប់អភិរក្សធម្មជាតិ ហៅកាត់(WWF) ចេញផ្សាយកាលដើមនៅឆ្នាំ២០២១ បានឲ្យដឹងថា ដីគម្របព្រៃឈើនៅខេត្តមណ្ឌលគិរីប្រមាណជិត ២សែន (១៨៧.៧៧៣)ហិកតារ ត្រូវបានបាត់បង់ ដោយដាំជំនួសមកវិញនូវដំណាំ ស្រូវ ដំឡូង ដើមកៅស៊ូ និងស្វាយចន្ទីជាដើម ។ ការបាត់បង់ដីព្រៃទាំងអស់នោះ តាមរយៈ ការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងការកាប់ទន្ទ្រានដីយកធ្វើកសិកម្ម ទាំងខ្នាតធំ ខ្នាតមធ្យម និងតូច ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពគ្រួសារ ដែលមានចន្លោះចាប់ពី១០ទៅ២០ ហិកតារ។
ច្បាប់ស្ដីពីព្រៃឈើ និងច្បាប់ស្ដីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិ កំណត់ថា ការគាស់ រុករានដីព្រៃ ឆ្ការ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃដើម្បីយកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ គឺជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋដែលជនប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ ដល់ ១០ឆ្នាំ និងទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១០លានរៀល ទៅ ១៥០លានរៀល។ ចំណែក មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធធ្វេសប្រហែស ឬមិនគោរពច្បាប់នេះ ត្រូវទទួលវិន័យរដ្ឋបាល និងត្រូវចោទប្រកាន់ចំពោះមុខតុលាការ ហើយបើមន្ត្រីទាំងនោះសមគំនិត ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដូចជនប្រព្រឹត្តដែរ។
ខេត្តមណ្ឌលគិរី ស្ថិតនៅភូមិភាគឦសាន នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ខេត្តនេះមាន ស្រុកចំនួន ៤ និងមានផ្ទៃដីសរុបជាង១ម៉ឺន(១៤.២៨៨)គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ផ្ទៃដីទាំងនោះគ្របដណ្ដប់ដោយព្រៃឈើ មានភ្នំតូច និងសំបូរដោយជ្រលងដងអូរជាច្រើន។ ខេត្តមួយនេះ មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងប្រទេសវៀតណាម ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋសរុបជាង៨ម៉ឺន( ៨៤.៦២៤)នាក់ និងមានជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅចំនួន៨ជនជាតិ ក្នុងនោះមានជនជាតិ ព្នង ក្រោល គ្រឹង ស្ទៀង ទំពួន ចារាយ ថ្មូន និងកាវ៉ែត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។