ដោយ នៅ វណ្ណារិន
2023.11.13
RFA
សមយុទ្ធយោធាចិន អាស៊ាន នៅខេត្តក្វាន់ទុង ប្រទេសចិន កាលពីថ្ងៃទី២២ តុលា ២០១៨។ AFP
អ្នកឃ្លាំមើលលើកឡើងថា កម្ពុជាគឺជាចំណុចស្នូលក្នុងការទាញឱ្យអាស៊ានធ្លាក់ចូលអន្ទាក់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ «បម្រើមហិច្ឆតា» ដល់ការពង្រីកឥទ្ធិពលផ្នែកយោធាចិនក្នុងតំបន់។ការលើកឡើងនេះស្របពេលនេះ កងទ័ពពិសេសកម្ពុជារួមទាំងកងទ័ពសមាជិកអាស៊ាន (Asian) ចំនួន៤ប្រទេសផ្សេងទៀតចូលរួមធ្វើសមយុទ្ធនៅប្រទេសចិនដែលមានរយៈពេល ១០ថ្ងៃជាមួយកងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន (PLA)។
កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន (PLA) កំពុងរៀបចំការធ្វើសមយុទ្ធជាមួយប្រទេសអាស៊ានចំនួន៥ក្នុងនោះរួមមានកម្ពុជា វៀតណាម ឡាវ ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសថៃ។
អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយលោក គឹម សុខ ពិនិត្យឃើញថា ប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្ត កំពុងការគាំទ្រនិងបង្កើនចំណងទាក់ទងជាមួយសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនដោយយកកម្ពុជាធ្វើជាស្នូលក្នុងការបង្ហាញឥទ្ធិពលយោធារបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់។ លោកបន្ថែមថា ប្រទេសអាស៊ាននឹងប្រឈមតានតឹងផ្នែកនយោបាយដាក់គ្នាដោយសារតែសមាជិកខ្លះពុំមានជំហរនយោបាយឯករាជ្យ។
លោក គឹម សុខ៖ «ចិនចង់បង្ហាញពិភពលោកថា ខ្លួនមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រជែងឥទ្ធិពលតទល់នឹងសហរដ្ឋអាមេរិក (US) នៅក្នុងតំបន់ជាពិសេសតំបន់អាស៊ាន (Asian) ដែលជាស្នូលនៃតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយទំនាក់ទំនងយោធា និងនយោបាយការទូតចិន និងកម្ពុជា ជាគន្លឹះមួយនៃយុទ្ធសាស្ត្រ ភូមិសាស្ត្រអាស៊ានរបស់ចិន។ ការប្រឈមជាក់ស្ដែង វាកាន់តែតានតឹងហើយ មិនត្រឹមតែកម្ពុជាទេ គឺអាស៊ានទាំងមូល វាគ្រាន់តែថាកម្ពុជាជាចំណុចភូមិសាស្ត្រស្នូលដែល ភាគីនានាសម្លឹងមើលមិនដាក់ភ្នែកពីព្រោះតែជាប់សង្ស័យរឿងចិនជួយសាងសង់ កំពង់ផែកងទ័ពជើងទឹកសមុទ្ររាម»។
សមយុទ្ធយោធាពហុភាគីដែលមាន៦ប្រទេសចូលដែលចិនធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះមានឈ្មោះ សន្តិភាព មិត្តភាព ឬអាម៉ាន់យូយី២០២៣ (AMAN YOUYI 2023)។ ភាគីចិនអះអាងថា ការធ្វើសមយុទ្ធនេះក្នុងគោលបំណងដើម្បីប្រឆាំងភេរវកម្ម និងការការពារដែនលម្ហសមុទ្រ។
ក្រសួងការពារជាតិកម្ពុជាឱ្យដឹងតាមទំព័រហ្វេសប៊ុក (Facebook) កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ថា ក្រសួងបានបញ្ជូនកងកម្លាំងពិសេសនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទជិត ១រយនាក់ (៩២នាក់) រួមទាំងសម្ភារៈយោធាមួយចំនួនទៅកាន់ប្រទេសចិន។
កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន និងកងទ័ពនៃសមាជិកអាស៊ានចំនួន៥ប្រទេសនឹងចាប់ផ្ដើមធ្វើសមយុទ្ធយោធារួមគ្នា នៅតំបន់លម្ហសមុទ្រស្ថិតនៅក្រុងស៊ីនជាង (Zhanjiang) ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសចិនចាប់ពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ដល់ថ្ងៃទី២២ ខែវិច្ឆិកា។ ប្រទេសចិនកុម្មុយនិស្តបានចាប់រៀបចំសមយុទ្ធយោធាសន្តិភាពមិត្តភាព (AMAN YOUYI) បានចាប់ផ្តើមលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ដោយមានភាគីនៃប្រទេសម៉ាឡេស៊ីចូលរួមក្នុងក្របខ័ណ្ឌការទូតហើយការធ្វើសមយុទ្ធប្រចាំឆ្នាំ២០២៣នេះ ប្រទេសដំបូងគេចូលរួមធ្វើសមយុទ្ធរួមមានកម្ពុជាវៀតណាម និងប្រទេសឡាវ។
កាសែតនៃរដ្ឋអំណាចចិនរាយការណ៍នៅថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា ថា សមយុទ្ធរួមគ្នានេះ ភាគីចិនធ្វើឡើងដើម្បីពង្រឹងទំនុកចិត្តដល់គ្នាទៅវិញទៅមក ជាមួយប្រទេសអាស៊ានផ្នែកយោធា និងបង្កើនសមត្ថភាពឆ្លើយតបខណៈភាពតានតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើង នៅជម្លោះទឹកដីនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
អ្នកជំនាញផ្នែកភូមិសាស្ត្រនយោបាយបណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១០ របបដឹកនាំបែបកុម្មុយនិស្តកាន់តែមានឥទ្ធិពល និងបង្កឱ្យមានភាពតានតឹងក្នុងការដណ្ដើមឥទ្ធិពលភូមិសាស្ត្រនយោបាយកាន់តែខ្លាំង។ លោកបន្តថា កត្តានេះជាផ្នែកមួយដែលនាំឱ្យប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួនបែកបាក់ការឯកភាពគ្នាដ្បិតសមាជិកខ្លះចាប់យកចិនធ្វើខ្នងបង្អែកជាថ្នូរទទួលផលប្រយោជន៍នយោបាយសេដ្ឋកិច្ច និងសមាជិកខ្លះទៀតបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយប្រទេសលោកសេរី ដើម្បីឱ្យជួយគាំទ្រផ្នែកការពារដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន។
បណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ៖ «ចិនមានបំណងបង្កើនដែនឥទ្ធិពលតំបន់ គឺមានន័យថា អាស៊ីដែលមានចិន ស្នូលហើយ ទាត់អាមេរិកចេញដូចលោក ស៊ី ជីនពីង (Xi Jinping) គាត់ធ្លាប់លើកឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៤ថា ទុកឱ្យពលរដ្ឋអាស៊ីចាត់ចែងកិច្ចការអាស៊ីដោះស្រាយបញ្ហាអាស៊ី និងរក្សាសន្តិសុខអាស៊ី។ លោក ស៊ី (Xi) លើកឡើងពីការបង្កើតជោគវាសនារួមសកលមួយ ដែលវិវត្តន៍ក្រោមឋានសួគ៌នៃគ្រួសារមួយដែលមានចិនជាឪពុក»។
ទោះយ៉ាងណាបណ្ឌិត រ៉ូ វណ្ណៈ ព្រួយបារម្ភថា កម្ពុជាជាប្រទេសក្រក្រី ប្រសិនបើបន្តផ្ដេកផ្ដួលតាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយចិនខ្លាំងពេកនោះ កម្ពុជាអាចជាប្រទេសមួយធ្លាក់ចូលក្នុងអន្ទាក់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយបម្រើមហិច្ឆតាចិន។ លើសពីនេះលោកថា កម្ពុជាក៏ងាយនឹងទទួលឥទ្ធិពលចិន ឬការគ្រប់គ្រងដឹកនាំរដ្ឋបែបសម័យថ្មីដែលប្រាសចាកពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។
មុនពេលកម្ពុជាចូលរួមធ្វើសមយុទ្ធនៅប្រទេសចិននេះ កម្ពុជានិងចិនក៏បានធ្វើសមយុទ្ធយោធារួមគ្នាចំនួនពីរលើកក្នុងឆ្នាំ២០២៣ផងដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែកម្ពុជាបដិសេធការចូលធ្វើសមយុទ្ធអាស៊ានរួមគ្នាលើកដំបូងនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលរៀបចំដោយប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ ទោះជាយ៉ាងណាក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលមិនរំពឹងថា កងទ័ពកម្ពុជាទទួលបានសមត្ថភាពពេញលេញក្នុងការធ្វើសមយុទ្ធយោធាជាមួយចិន។ ពួកគេថា ការណ៍ដែលកម្ពុជានិងចិនរួមគ្នាបង្កើនសកម្មភាពធ្វើសមយុទ្ធរួមគ្នានេះភាគីទាំងពីរអាចនឹងមានការពិភាក្សាផ្ទៃក្នុងដោយសម្ងាត់ ដើម្បីសម្រួលឱ្យចិនបង្ហាញឥទ្ធិពលយោធាខ្លួននៅមុនការបិទបញ្ចប់ការសាងសង់មូលដ្ឋានកងទ័ពសមុទ្ររាម ចុងខែវិច្ឆិកា ដែលមន្ត្រីយោធាលោកខាងលិចថា ប្រទេសចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានសមុទ្រនេះសម្រាប់បម្រើផ្នែកយោធារបស់ខ្លួនផ្ដាច់មុខ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។