ដោយ មាន ឫទ្ធិ
2023.11.15
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
ព្រះករុណាព្រះបាទសម្ដេច ព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ហ៊ុន សែន (ស្ដាំ) ក្នុងពិធីពន្លត់ទៀនជ័យ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩ វិច្ឆិកា ខួបលើកទី៧០ (ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣-ថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣) ដែលកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគមនិយមបារាំង ស្របគ្នានឹងខួបលើកទី៧០ នៃការបង្កើតកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ។ រូប៖ ហ្វេសប៊ុកលោក ហ៊ុន សែន
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន មិនបានលើកកម្ពស់ស្ថាប័នអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន ប្រើប្រាស់ប្រជាប្រិយភាពអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីរក្សាអំណាចផ្ដាច់ការរបស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។ ការលើកឡើងនេះស្របពេលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក ហ៊ុន សែន បានផ្សព្វផ្សាយវីដេអូនៃការយាងនិវត្តមកកាន់មាតុប្រទេសកម្ពុជាវិញ របស់សម្ដេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ និងសម្ដេចម៉ែ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩១។
ថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ២០២៣ គឺជាខួប ៣២ឆ្នាំ ដែលអង្គព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ បានយាងមាតុភូមិនិវត្តមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដោយមានវត្តមានលោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកទៅយាងព្រះអង្គពីទីក្រុងប៉េកាំង (Beijing) ប្រទេសចិន (China) ហើយលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្សព្វផ្សាយវីដេអូដើម្បីរម្លឹកឡើងវិញនូវព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនេះ។
ទោះជាយ៉ាងណា មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន មិនបានលើកកម្ពស់ព្រះកិត្តិនាមរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រនោះឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ លោក ហ៊ុន សែន គ្រាន់តែទាញយកប្រជាប្រិយភាពរបស់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីការពារការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការរបស់គ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន តែប៉ុណ្ណោះ។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ំ សំអាន មានប្រសាសន៍ថា បើទោះបីជា លោក ហ៊ុន សែន និងកូនប្រុសបន្តតំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីពីលោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ហាក់ដូចជាគោរពព្រះមហាក្សត្រនៅទីសាធារណៈក្ដី ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង លោកទាំងពីរនាក់នេះ មិនបានផ្ដល់តម្លៃដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រនោះឡើយ។ លោកបន្តថា ចំណុចសំខាន់ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងថា លោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលកូនប្រុសរបស់លោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនបានផ្ដល់តម្លៃទៅដល់ស្ថាប័នអង្គព្រះមហាក្សត្រនោះគឺ រដ្ឋាភិបាល នៅតែបន្តបោះបង្គោលព្រំដែន ដោយអនុលោមទៅតាមសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសវៀតណាម (Vietnam) កាលពីឆ្នាំ២០០៥។
លោក អ៊ំ សំអាន ៖ «រដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏មានចែងដែរ ព្រះមហាក្សត្រ គឺជាប្រធានឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សាអង្គចៅក្រម មានន័យថា លោកជាអ្នកធានានូវឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនបានផ្ដល់អំណាចទៅលើ ព្រះមហាក្សត្រនោះទេ ហើយព្រះមហាក្សត្រក៏ជាអ្នកធានានូវឯករាជ្យភាព បូរណភាពដែនដីរបស់កម្ពុជា ក៏ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន ក៏មិនបានផ្ដល់តម្លៃទៅឱ្យព្រះមហាក្សត្រផងដែរ លោក ហ៊ុន សែន ចាត់ទុកថាព្រះមហាក្សត្រហ្នឹងគឺជា ឧបករណ៍របស់ខ្លួនដើម្បីកាន់អំណាចតែប៉ុណ្ណោះ ដូចក្នុងរឿងសាមកុកអ៊ីចឹងឯង ឆាវឆាវ ចាត់ទុកថា ស្ដេចហ្នឹង គឺជាអាយ៉ងរបស់ខ្លួន ដើម្បីប្រើប្រាស់រក្សាអំណាច»។
ក្រោយពីមានកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា ១៩៩១ លោក ហ៊ុន សែន បានទៅយាង ព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ សម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ និងសម្ដេចម៉ែ ពីទីក្រុងប៉េកាំង ប្រទេសចិន មកកម្ពុជាវិញនៅថ្ងៃទី១៤ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៩១ ដោយកាលនោះព្រះអង្គមានតួនាទីជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាតិជាន់ខ្ពស់នៃកម្ពុជា។ បើទោះបីជាការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្នុងនាមជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងបង្រួបបង្រួមជាតិ ការពារបូរណភាពទឹកដី និងលើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ តាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយមានជំនួយពីអង្គការសហប្រជាជាតិក្ដី ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន មិនបានធ្វើនយោបាយ ស្របតាមព្រះរាជបំណងរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រនោះឡើយ។ ជាក់ស្ដែង ក្រៅពីឡាំប៉ាមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតទាមទារឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាលក្បាលពីរ ដែលមាននាយករដ្ឋមន្ត្រីពីររូប និងសហរដ្ឋមន្ត្រីតាមបណ្ដាក្រសួងហើយនោះ លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងបានដឹកនាំរដ្ឋប្រហារបង្ហូរឈាម ដើម្បីដណ្ដើមអំណាចពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១ សម្ដេចក្រុមព្រះ នរោត្ដម រណឫទ្ធិ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ទៀតផង។
បន្ថែមពីនេះ ដើម្បីផ្គាប់ផ្គុនប្រទេសវៀតណាម លោក ហ៊ុន សែន ថែមទាំងធ្លាប់គំរាមរំលាយស្ថាប័នអង្គព្រះមហាក្សត្រទៀតផង កាលពីចុងឆ្នាំ២០០៥ បើសិនជាព្រះបាទ នរោត្តម សីហមុនី មិនព្រមចុះព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនបំពេញបន្ថែមទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសវៀតណាម។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «ខ្ញុំនិយាយជាមួយសម្ដេចក្រុមព្រះហើយ ខ្ញុំថា ព្រះអង្គ និយាយប្រាប់ឯកឧត្តម ស៊ុន ចាន់ថុល កុល ផេង អ៊ឹង កន្ថាផាវី ស៊ីសុវត្ថិ ប៉ាណារ៉ា លើយន្តហោះតាមទូរស័ព្ទ ខ្ញុំថាព្រះអង្គ បើលើកនេះវាពិបាកស៊ីញ៉េ ត្រូវពិនិត្យឡើងវិញ យើងគួរទុករាជានិយម ឬធ្វើសាធារណរដ្ឋ ឲ្យវាមានប្រធានាធិបតីតែម្តង? ឬហោចណាស់ដាក់បញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ លើមាត្រាណាមួយ ដែលកាលណាដាក់ទៅក្នុងរង្វង់ប៉ុន្មានថ្ងៃ ត្រូវឡាយព្រះហស្តលេខា។ បើមិនឡាយព្រះហស្តលេខា ទេ គឺនឹងចូលជាធរមាន»។
ទំនងដោយសារការគំរាមរបស់លោក ហ៊ុន សែន បែបនេះ ហើយបានជាព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទនរោត្តម សីហមុនី ដែលទើបតែបានឡើងគ្រងរាជថ្មីៗ ផងនោះ បង្ខំព្រះហរទ័យឡាយព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែម ដែលផ្ទុយទៅនឹងស្មារតីសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស រហូតដល់ទៅពីរដង គឺម្ដងនៅថ្ងៃទី៣០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៥ និងម្ដងទៀត នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩។ សន្ធិសញ្ញាទាំងនេះ ត្រូវក្រុមអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង និងក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលរិះគន់ថា ជាការទទួលស្គាល់លើសន្ធិសញ្ញាខុសច្បាប់ដែលរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា និងវៀតណាម បានចុះក្នុងពេលដែលកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមរណប និងការត្រួតត្រារបស់វៀតណាម ក្នុងអំឡុងពេលពេញមួយទសវត្សរ៍ទី៨០។
អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត លើកឡើងថា ដើម្បីបញ្ជាក់ពីការគោរព និងផ្ដល់តម្លៃដល់អង្គព្រះមហាក្សត្រពិតប្រាកដ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត គួរធ្វើនយោបាយលើកកម្ពស់ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ ឱ្យស្របទៅតាមពាក្យសម្បថ ដែលលោកបានស្បថនៅចំពោះព្រះភក្តិរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រ។ លោកបន្ថែមថា អង្គព្រះមហាក្សត្រមានសិទ្ធិចុះព្រះហស្តលេខា ឬមិនចុះព្រះហស្តលេខា ហើយក៏មានសិទ្ធិលើកលែងទោស ដោយមិនបាច់មានការស្នើសុំពីនាយករដ្ឋមន្ត្រីផងដែរ។
លោក វ៉ន ចាន់ឡូត៖ «ហើយនៅមួយទៀតគ គឺពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការធ្វើសមាជជាតិ ហើយកន្លែងហ្នឹងដែលយើងឃើញថាអ្នកនយោបាយធ្វើមិនដឹងមិនឮ ឬបំភ្លេចចោល ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញមានចែង ហើយការធ្វើសមាជជាតិនេះគឺក្រោមអធិបតីភាពរបស់អង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីលោកស្ដាប់ទុក្ខកង្វល់តំណាងប្រជារាស្ត្រពីគ្រប់មូលដ្ឋានមករាយការណ៍ជូនព្រះអង្គ មន្ត្រីណាដែលអសកម្ម មន្ត្រីណាដែលរំលោភបំពានប្រជាពលរដ្ឋគឺគេមានអង្គសមាជដើម្បីឱ្យព្រះមហាក្សត្រហ្នឹងលោកស្ដាប់ហើយ លោកអាចមានជាចំណាត់ការ ឬវិធានការ អ៊ីចឹងអ្នកនយោបាយខ្ញុំគិតថា បើពិតជាគោរពស្រលាញ់ព្រះមហាក្សត្រ គឺត្រូវធ្វើឱ្យព្រះមហាក្សត្រលោកអាចអនុវត្តនូវព្រះរាជតួនាទីស្របទៅតាមច្បាប់ដែលមានចែងផ្ដល់ឱ្យ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទង ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា និងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ដើម្បីបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបានឡើយ នៅថ្ងៃទី១៤ វិច្ឆិកា។
អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា លោក ហ៊ុន សែន គ្មានគោលបំណងល្អក្នុងការលើកកម្ពស់របបរាជានិយមនោះឡើយ។ ពួកគេអះអាងថា ប្រសិនបើលោក ហ៊ុន សែន គោរពព្រះមហាក្សត្រមែននោះ ក្នុងពេលកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបើកផ្លូវឱ្យព្រះអង្គអាចបំពេញព្រះរាជកិច្ចដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាពិសេស លោក ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ត្រូវរៀបចំឱ្យមានសមាជជាតិ ដែលមានព្រះវត្តមានអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីដោះស្រាយទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងជួបប្រទះក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ដូចដែលសម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហនុ បានធ្វើក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។