ដោយ យ៉ង ចាន់តារា
2023.12.10
RFA

តំណាងសហគមន៍ដីធ្លី ក្នុងតំបន់បឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ជាង ៤០នាក់ បានប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លើកទី៧៥ កាលពីថ្ងៃទី៨ ធ្នូ ២០២៣។ រូប៖ លីកាដូ/លោក អ៊ិន គង់ជិត
ប្រជាពលរដ្ឋជាង ៣រយគ្រួសារ នៅតំបន់បឹងបី និងបឹងប្រាំ ស្ថិតក្នុងឃុំបឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង ទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរពន្លឿនការដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃ និងធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីធ្លីឱ្យពួកគាត់ដោយស្របច្បាប់ បន្ទាប់ពីអ្នកមានអំណាច និងមន្ត្រីមូលដ្ឋានឃុបឃិតគ្នារំលោភយកជាង ១០ឆ្នាំមកនេះ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល លើកឡើងថា អាជ្ញាធរគួរពន្លឿនការដោះស្រាយជម្លោះនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីឱ្យពួកគាត់ ដើម្បីការពារការទន្ទ្រានយកដោយអ្នកមានអំណាចតទៅទៀត។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងបី និងបឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ខេត្តបាត់ដំបង អះអាងថា ពួកគាត់មិនអាចបង្កបង្កើនផល និងកាន់កាប់ដីធ្លីរបស់ខ្លួនដោយស្របច្បាប់ឡើយ ដោយពួកគាត់អះអាងថា ដោយសារអាជ្ញាធរអូសបន្លាយពេល និងបានឃុបឃិតគ្នាជាមួយអ្នកមានអំណាច លួចធ្វើប្លង់កាន់កាប់ដីរបស់ពួកគាត់។
ពលរដ្ឋនៅភូមិសំណាងប្រស្រី ឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈុត ម៉ៅ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៩ ធ្នូ ថា អាជ្ញាធរមិនព្រមធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីឱ្យពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងប្រាំឡើយ ដោយអះអាងថា ជាដីមានជម្លោះជាមួយបុគ្គលឈ្មោះ សង ថន តាំងពីឆ្នាំ២០១១។ លោកបារម្ភថា ការបន្តពន្យារពេលមិនដោះស្រាយបែបនេះ អាចធ្វើឱ្យពួកគាត់បាត់បង់ដីធ្លីទៅទាំងស្រុងដោយសារក្រុមអ្នកមានអំណាច ដែលឃុបឃិតជាមួយមន្ត្រីមូលដ្ឋាន លួចធ្វើប្លង់កាន់កាប់យកធ្វើកម្មសិទ្ធិ ដូចនៅតំបន់បឹងបីដែរ។ លោកស្នើឱ្យរដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង ជួយដោះស្រាយវិវាទមួយនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងប្រគល់ដីដោយស្របច្បាប់ឱ្យពលរដ្ឋដាំដុះដំណាំចិញ្ចឹមជីវិតឡើងវិញ។
លោក ឈុត ម៉ៅ៖ «តាំងពីឆ្នាំ២០០៣ មកមិនដែលមានបញ្ហាអីទេ។ តែនៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋកាប់ឆ្ការស្រឡះ ដល់ឆ្នាំ២០១១ បានចេញមុខគេមកហ៊ុមព័ទ្ធយកដីប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងតែម្ដង។ បើខាងបឹងបី សុំឱ្យអាជ្ញាធរនិរាករណ៍លើប្លង់ដែលធ្វើលើតុនេះ។ និរាករណ៍ចោលដើម្បីធ្វើប្លង់ឱ្យអ្នកដែលគ្នាអាស្រ័យផលពិតប្រាកដ នៅហ្នឹងពិតប្រាកដ មានភូមិ មានសាលារៀន ត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដ»។
ទំនាស់ដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋនៅឃុំបឹងប្រាំ បានអូសបន្លាយអស់រយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ និងបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋចំនួន ១០នាក់ ជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការ ពីបទប៉ះពាល់កម្មសិទ្ធិឯកជន តាមមាត្រា២៤៨ និង២៥៣ នៃច្បាប់ភូមិបាល តាំងពីឆ្នាំ២០១៥ ក្នុងនោះស្ត្រីម្នាក់ គឺលោកស្រី នួន នឿន ត្រូវបានអាជ្ញាធរគំរាមកំហែង រហូតភៀសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងមេឃុំបឹងប្រាំ លោក ឈា នី និងអភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក សុខ លូ ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៩ ធ្នូ។
កាលពីថ្ងៃទី៨ ធ្នូ តំណាងសហគមន៍ដីធ្លី ក្នុងតំបន់បឹងប្រាំ ស្រុកបវេល ជាង ៤០នាក់ បានប្រារព្ធទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លើកទី ៧៥ ដោយអ្នកចូល បានលើកបដាជាច្រើនផ្ទាំង សម្ដែងក្ដីកង្វល់ចំពោះបញ្ហាដីធ្លីពួកគាត់ និងស្នើសុំទៅអាជ្ញាធរ ឱ្យដោះស្រាយទំនាស់វិវាទដីធ្លី ដ៏រ៉ាំរ៉ៃជាច្រើនឆ្នាំ និងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដល់សមាជិកពួកគាត់ ចំនួន ១៩២គ្រួសារ ឱ្យបានឆាប់រហ័ស។ ពួកគាត់បានលើកឡើងថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានព្រងើយកន្តើយ មិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយកង្វល់អំពីការប្រើប្រាស់ដី គ្មានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ឡើយ។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលនៃអង្គការលីកាដូ ប្រចាំខេត្តបាត់ដំបង លោក អ៊ិន គង់ជិត យល់ឃើញថា អាជ្ញាធរគួរតែពន្លឿនការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីរបស់សហគមន៍ដីធ្លីនៅឃុំបឹងប្រាំ ឱ្យបានឆាប់រហ័ស ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋបានដាក់លិខិតស្នើសុំកិច្ចអន្តរាគមន៍ទៅអភិបាលខេត្ត និងមានការអន្តរាគមន៍ពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ដោយតម្រូវឱ្យអាជ្ញាធរថ្នាក់ខេត្តចុះទៅពិនិត្យ និងស្រាវជ្រាវ ជាបន្ទាន់។ លោកបារម្ភថា ការដែលអាជ្ញាធរនៅតែពន្យារពេលចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធិដីធ្លីឱ្យពលរដ្ឋបែបនេះ អាចនឹងបណ្ដាលឱ្យពួកគាត់ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ដីបង្កបង្កើនផល ដោយសារអ្នកមានលុយ និងអំណាចទន្ទ្រានយក។
លោក អ៊ិន គង់ជិត៖ «ការដែរពន្លឿន និងយកចិត្តទុកដាក់ចុះបញ្ជីដីធ្លី និងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឱ្យពួកគាត់ពេលនេះ និងអាចជួយរួមចំណែកការពារសិទ្ធិដីធ្លី និងសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ប្រកបដោយសុវត្ថិភាព»។
វិវាទដីធ្លីរបស់សហគមន៍ដីធ្លីនៅឃុំបឹងប្រាំ ចាប់ផ្ដើមនៅឆ្នាំ២០១១ ដែលមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយ មេឃុំបឹងប្រាំ ឈ្មោះ ឈា នី និងមន្ត្រីផ្សេងទៀត ឃុបឃិតជាមួយអ្នកមានអំណាច ដែលពលរដ្ឋស្គាល់ថា ឈ្មោះ សង ថន បានហ៊ុមព័ទ្ធយកដីប្រជាពលរដ្ឋដែលខំកាប់ឆ្ការព្រៃធ្វើកសិកម្ម តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៩។ ដីដែលមានទំនាស់នេះ មានទំហំជាង ១ពាន់ហិកតារ (១០៨៥) នៅចំណុចបឹងបាត់ប្រមាត់ បឹងដេកា បឹងដង្កោ បឹងចោរស្លាប់ បឹងដំរីស្លាប់ នៅភូមិសំណាងប្រស្រី ក្នុងឃុំបឹងប្រាំ ដែលចែកជាពីរតំបន់ គឺតំបន់បឹងបី និងតំបន់បឹងប្រាំ ដែលមានពលរដ្ឋប៉ះពាល់សរុបជាង ៣រយគ្រួសារ (៣២៨)។
ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មី និងរដ្ឋបាលខេត្តបាត់ដំបង ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់លោក សុខ លូ គួរពន្លឿនការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីរ៉ាំរ៉ៃនេះឱ្យបានឆាប់រហ័ស និងធ្វើប្លង់កម្មសិទ្ធិឱ្យពួកគាត់កាន់កាប់ដោយស្ងប់ចិត្ត កុំឱ្យមានមានការព្រួយបារម្ភថា នឹងត្រូវអ្នកមានអំណាចរំលោភយកយតាមអំពើចិត្តតទៅទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។