ដោយ ច័ន្ទ ដារ៉ូ
2024.04.05
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
ក្រុមស្ត្រីថ្ងៃសុក្រ ជួបជុំគ្នាក្រោយពីដាក់ញត្តិនៅស្ថានទូតបារាំងប្រចាំនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២។ រូប៖ ពលរដ្ឋផ្តល់ឱ្យ
ក្រុមស្ត្រីថ្ងៃសុក្រប្រកាសចេញតវ៉ាជាមួយបក្សកម្លាំងជាតិដើម្បីទាមទារឱ្យតុលាការដោះលែងអ្នកទោសមនសិការដែលកំពុងជាប់ឃុំក្រោមហេតុផលនយោបាយ។ អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញអះអាង ថា ការជូនដំណឹងស្ដីពីការសម្ដែងមតិដើម្បីទាមទារដោះលែងសមាជិករបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិគឺធ្វើឡើងខុសច្បាប់។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីបក្សជាន់ខ្ពស់កម្លាំងជាតិ និងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សថា ការសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់អន្តរជាតិនានាដែលអាជ្ញាធរត្រូវអនុវត្តឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
ក្រុមស្ត្រីថ្ងៃសុក្រដែលជាប្រពន្ធរបស់សកម្មជនគណបក្សប្រឆាំងកំពុងជាប់ឃុំបានប្រកាសចេញសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីសាជាថ្មី។ សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមេសា បានបញ្ជាក់ថាពួកគេនឹងចូលរួមជួបជុំសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំ និងសមាជិកគណបក្សកម្លាំងជាតិ នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យរយៈពេលបីថ្ងៃជាប់គ្នា ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការដោះលែងប្តី និងសាច់ញាតិដែលកំពុងជាប់ឃុំក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងការបញ្ចេញមតិកន្លងទៅដោយអយុត្តិធម៌។
តំណាងក្រុមស្ត្រីថ្ងៃសុក្រ និងជាប្រពន្ធមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងជាប់ក្នុងពន្ធនាគារព្រៃសលោក កាក់ កុម្ភារ គឺលោកស្រី ព្រំ ចាន់ថា ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា មូលហេតុដែលពួកលោកស្រីគ្រោងចេញតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនៅពេលខាងមុខនេះដោយសារប្តីលោកស្រី រួមជាមួយកញ្ញា សេង ធារី លោក ថាច់ សេដ្ឋា និងអ្នកជាប់ឃុំបក្សប្រឆាំងដទៃទៀតមិនមានកំហុសដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការឡើយ។ ម្យ៉ាងទៀតលោកស្រីឱ្យដឹងថា ការជួបជុំលើកនេះក៏ជាឱកាសសម្រាប់សមាជិកគ្រួសារផ្ញើសារទៅរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសមាជិកគណបក្សជំទាស់ដើម្បីស្ដារប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។
លោកស្រី ព្រំ ចាន់ថា៖ «ដោយសារគេកើតទុក្ខមិនសុខចិត្តការធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងហើយបានជាគេប្រមូលផ្តុំបញ្ចេញមតិតស៊ូដោយអហិង្សា សូមកុំធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋ កុំធ្វើបាបពួកខ្ញុំ អ៊ីចឹងឱ្យខ្ញុំតវ៉ាដោយសន្តិវិធីទៅ ត្រូវយកអ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋ អ្វីដែលខ្ញុំនិយាយហ្នឹងទៅពិភាក្សា ស្តាប់ ហើយ(រដ្ឋាភិបាល)ត្រូវគិតថាខ្លួនធ្វើខុសឬត្រូវដែលមកធ្វើបាបពលរដ្ឋខ្លួនឯងបែបនេះ»។
គណបក្សកម្លាំងជាតិកាលពីថ្ងៃទី២ ខែមេសា បានដាក់លិខិតទៅអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញស្នើសុំជួបជុំសម្ដែងមតិដោយសន្តិវិធីនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យស្ថិតនៅខណ្ឌឬស្សីកែវ ក្នុងគោលបំណងទាមទារឱ្យដោះលែងសមាជិកបក្សពីររូបដែលត្រូវបានអាជ្ញាធរ ចាប់ខ្លួនកាលខែមីនា។ ពួកគេចាត់ទុកការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីទាំងនេះថា ជារឿងអយុត្តិធម៌ក្រោមរូបភាពនយោបាយ។
គម្រោងជួបជុំសម្ដែងមតិនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យនេះមានរយៈពេលបីថ្ងៃ ចាប់ពីថ្ងៃទី២២ ដល់២៤ ខែមេសា ដោយមានអ្នកចូលរួមប្រមាណ ១៥០នាក់លើកបដា និងរូបថតទាមទារឱ្យដោះលែងប្រធានក្រុមការងារខេត្តកំពង់ចាម និងជាបេក្ខជនក្រុមប្រឹក្សាខេត្តលេខរៀងទី១ គឺលោក គា វិសាល រួមទាំងអគ្គហេរញ្ញិក និងបេក្ខជនព្រឹទ្ធសភាលេខរៀងទី១ នៅភូមិភាគ៧គឺលោក អ៊ំ វីរៈរដ្ឋ ផងដែរ។
ឆ្លើយតបរឿងនេះអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញលោក ឃួង ស្រេង ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីដោយខ្លីថា អាជ្ញាធរមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សកម្លាំងជាតិជួបជុំនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ដោយលោកអះអាងថា លិខិតជូនដំណឹងរបស់គណបក្សនោះមិនស្របនឹងច្បាប់ស្ដីពីការសម្តែងមតិ។ តែយ៉ាងណាលោក ឃួង ស្រេង ឱ្យដឹងថា មន្ត្រីរបស់លោកបានអញ្ជើញមន្ត្រីគណបក្សកម្លាំងជាតិទៅប្រជុំពិភាក្សាគ្នានៅពេលឆាប់ៗនេះដែរ។
លោក ឃួង ស្រេង៖ «ប៉ុន្តែយើង(អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ)មិនអាចឱ្យគាត់(គណបក្សកម្លាំងជាតិ)បានទេ ពីព្រោះការសម្ដែងមតិរបស់គាត់ទាមទារឱ្យតុលាការអ៊ីចឹង ច្បាប់គឺច្បាប់មិនមែនច្បាប់មកធ្វើការតវ៉ា ប្រឆាំង ឬសម្ដែងមតិទេ ច្បាប់ប្រទេសណាសម្ដែងមតិទៅច្បាប់លាយចេញវិញនោះ»។
អាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញបានចេញលិខិតអញ្ជើញថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សកម្លាំងជាតិឱ្យចូលរួមប្រជុំនៅម៉ោង២រសៀលនៅថ្ងៃទី៨ ខែមេសាខាងមុខ ក្នុងគោលបំណងពិភាក្សាស្ដីពីការជូនដំណឹងជួបជុំសម្ដែងមតិនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យដើម្បីទាមទារដោះលែងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សកម្លាំងជាតិ។
ទាក់ទងរឿងនេះ ទីប្រឹក្សាគណបក្សកម្លាំងជាតិលោក រ៉ុង ឈុន ប្រាប់ថា ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សនឹងចូលរួមប្រជុំជាមួយមន្ត្រីសាលារាជធានីភ្នំពេញទាក់ទងការ ជូនដំណឹងកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំសម្តែងមតិខាងមុខនេះធ្វើឡើងស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ជាពិសេសច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីដែលអាជ្ញាធររាជធានីភ្នំពេញគួរចាប់ផ្តើមបង្ហាញពីការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពឱ្យបានទូលំទូលាយដូចច្បាប់បានចែងដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ។
លោក រ៉ុង ឈុន៖ «ការជូនដំណឹងមិនចាំបាច់រង់ចាំការសម្រេចចិត្តពីសាលារាជធានីភ្នំពេញទេ នៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្មហ្នឹងគឺជូនដំណឹងមានសិទ្ធិធ្វើហើយ ចំណែកអាជ្ញាធរចូលរួមសហការទាក់ទងការសម្តែងមតិដូចជាការធ្វើចរាចរណ៍ ឬមួយការពារសុវត្ថិភាពជូនអ្នកចូលរួមហ្នឹងបាទ អាហ្នឹងបើយើងមើលទៅលើខ្លឹមសារនៃច្បាប់ ប៉ុន្តែអ្វីដែលលោកអភិបាលអះអាងថា ការជូនដំណឹងខុសនឹងច្បាប់ឱ្យលោកចង្អុលបង្ហាញថាច្បាប់ណា? ត្រង់ចំណុចណា? មាត្រាណា? ជំពូកណា?បាទ»។
ចំណែកនាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licado) លោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា គោលបំណងប្រមូលផ្តុំគ្នាសម្ដែងមតិរបស់គណបក្សកម្លាំងជាតិពុំមានខុសផ្លូវច្បាប់នោះទេ។ លោកយល់ថាអាជ្ញាធរគួរសម្របសម្រួលឲ្យពួកគេអាចប្រើប្រាស់សិទ្ធិជួបជុំសម្ដែងមតិ ដើម្បីបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពពលរដ្ឋ និងបញ្ចៀសការរិះគន់នានាពីសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិចំពោះអាជ្ញាធររារាំងលើការប្រមូលផ្ដុំរបស់ពលរដ្ឋ។
លោក អំ សំអាត « នៅពេលគណបក្ស នយោបាយស្នើសុំជួបជុំ ការប្រមូលផ្តុំហ្នឹង គឺវាជាសិទ្ធិដូចពលរដ្ឋដទៃទៀតដែរ ហ្នឹងគួរតែពិចារណាឱ្យបានច្បាស់លាស់ដែរដើម្បីកុំឱ្យមានការរិះគន់ថា ជាការរើសអើងជាដើម។ លិខិតជូនដំណឹង ឬការអនុវត្តឱ្យតែសមស្របតាមច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី និងការគោរពសិទ្ធិដែលជាបទដ្ឋានសិទ្ធិមនុស្សដែលកម្ពុជាទទួលស្គាល់មកអនុវត្តដើម្បីបង្ហាញពីលំហសេរីភាព ការអនុវត្តសិទ្ធិរបស់ពលរដ្ឋបាទ»។
ទោះបីអាជ្ញាធររាធានីភ្នំពេញប្រកាសជាមុនមិនអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើការសម្តែងមតិយ៉ាងណាក្តី តែមាត្រា៣៧ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថាសិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីត្រូវយកមកអនុវត្តនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ ខណៈមាត្រា៤១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងបោះពុម្ពផ្សាយ និងសេរីភាពខាងជួបជុំជាដើម។
ក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សពន្យល់ថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិពេញលេញក្នុងការប្រមូលផ្ដុំគ្នាសម្ដែងមតិ ផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់កំពូល និងច្បាប់អន្តរជាតិជាច្រើន រួមមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សេចក្ដីប្រកាសជាសាកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស ព្រមទាំងកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ។ សូម្បីតែនៅក្នុងច្បាប់ស្ដីពីបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ក៏មិនបានតម្រូវឱ្យពលរដ្ឋទៅសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរដែរ គឺត្រឹមតែការជូនដំណឹងប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ