ដោយ ឡេង ម៉ាលី
2024.10.30
RFA
(រូបអាវខ្មៅពាក់កាតពណ៌ក្រហម) លោក លួន ភារិន អ្នកកាសែតអនឡាញ (online) របស់គេហទំព័រ សំអ៊ាង ហតញូស៍ និងក្រុមការងារ ដែលត្រូវបានបក្ខពួករបស់ម្ចាស់កន្លែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីមួយកន្លែង នៅប៉ោយប៉ែត វាយដំលើរាងកាយ ពេលផ្សាយព័ត៌មាន កាលពីយប់ថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤។ រូប៖ លោក លួន ភារិន
អ្នកកាសែតអនឡាញ (online) របស់គេហទំព័រសំអ៊ាងហតញូស៍ លោក លួន ភារិន និងក្រុមការងារ ដែលត្រូវបានបក្ខពួករបស់ម្ចាស់កន្លែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីមួយកន្លែងនៅប៉ោយប៉ែត វាយដំលើរាងកាយតាំងពីខែមីនា រហូតដល់ពេលនេះ មិនត្រឹមតែមិនទទួលបានយុត្តិធម៌នោះទេ ថែមទាំងត្រូវបានម្ចាស់ផ្ទះល្បែងទូហ្គេម ប្ដឹងផ្ដល់ទៅតុលាការទៀត។ សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាបង្ហាញកង្វល់អំពីអំពើហិង្សា និងការបំភិតបំភ័យតាមផ្លូវច្បាប់ និងតុលាការ ទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលព្យាយាមធ្វើសេចក្ដីការណ៍អំពីបញ្ហារសើបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
រយៈពេលប្រមាណ ៩ខែ ក្រោយពីដាក់ពាក្យបណ្ដឹងទៅអធិការដ្ឋាននគរបាលក្រុងប៉ោយប៉ែត ពាក់ព័ន្ធការប្រើអំពើហិង្សា អំឡុងពេលចុះរាយការណ៍ព័ត៌មាននៅទីតាំងហ្គេមបាញ់ត្រីមួយកន្លែងក្នុងសង្កាត់ផ្សារកណ្ដាល ក្រុងប៉ោយប៉ែត មកដល់ចុងខែតុលានេះ អ្នកកាសែតអនឡាញ (Online) រងអំពើហិង្សាអះអាងថា មិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌ឡើយ។
អ្នកកាសែតអនឡាញ លោក លួន ភារិន រៀបរាប់ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២៨ ខែតុលា ថា លោក និងសហការីពីរនាក់ ត្រូវបានបក្ខពួករបស់ម្ចាស់កន្លែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីមួយកន្លែង នៅក្រុងប៉ោយប៉ែត វាយដំលើរាងកាយយ៉ាងដំណំ។ លោកថា លោកមានរបួសនៅត្រង់មាត់ រីឯក្រុមការងារម្នាក់រងរបួសត្រង់ក្បាល ហើយម្នាក់ទៀត ត្រូវគេវាយឱ្យរបួសធ្លាក់ឆ្អឹងស្មា។
លោក លួន ភារិន៖ «ចូលមន្ទីរពេទ្យ ៣នាក់។ យើងទៅគ្នា ៧–៨នាក់ដែរ។ គ្នាគេច្រើនណាស់ យើងចូលទៅកន្លែងគេ សុទ្ធតែពួកក្មេងញៀនថ្នាំ»។
អំពើហិង្សានេះ បានកើតឡើងនៅវេលាម៉ោងប្រមាណ ៨យប់ ថ្ងៃទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ នៅពេលលោកចុះទៅធ្វើការឡាយផ្ទាល់ (LIVE) ដល់កន្លែងបើកល្បែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីខុសច្បាប់របស់បុគ្គលឈ្មោះ សុខ អាង និងឈ្មោះ ក្រូច ឃឿន ដែលមានទីតាំងនៅភូមិប្រជាធម្មខាងលិច សង្កាត់ផ្សារកណ្ដាល ក្រុងប៉ោយប៉ែត ក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។
លោកបាននិយាយថា ក្រោយហេតុការណ៍ប្រើហិង្សាវាយដំរូបលោកនោះ លោកក៏បានប្ដឹងទៅសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋាន ដូចជា នគរបាលប៉ុស្តិ៍ និងថ្នាក់ស្រុកដែរ ប៉ុន្តែបែរជាត្រូវម្ចាស់ផ្ទះដាក់ល្បែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីប្ដឹងលោកនិងមិត្តរួមការងារពីបទ «កកូរកកាយផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋ» ទៅដល់សាលាដំបូងខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានមុនលោកទៅទៀត។
លោក លួន ភារិន៖ «យើងប្ដឹងចូលប៉ុស្តិ៍ ប៉ុស្តិ៍គេថា ឱ្យយើងទៅឡើងស្នងការ។ ប្ដឹងនៅស្នងការនៅប៉ោយប៉ែត ២–៣ថ្ងៃហើយ គេអត់មានកោះហៅ ឬអ្នកខាងបទល្មើសបទអីមកទេ តែយើងក៏មិនដែលប្រាប់ថា ម៉េចអីម៉េច យើងអត់មានលុយចាយវាយ ក៏ឡើងមកភ្នំពេញវិញមក។ យើងដាក់ពាក្យប្ដឹង តែគេប្ដឹងយើងវិញទៀតនោះគេថា យើងទៅកកូរកកាយផ្ទះគេ។ គេដាក់ទៅដល់ខេត្តមុនយើងទៀតគេថា យើងទៅកកូរកកាយផ្ទះគេ។ ខ្ញុំអត់មានប៉ះពាល់ចូលទៅដល់ផ្ទះដល់អីទេ មានតែអ្នកទៅយកព័ត៌មាន គេទៅថតភស្តុតាង បានយើងហ៊ានផ្សាយ»។
អ្នកកាសែតអនឡាញរូបនេះ អះអាងថា លោកចុះទៅផ្សាយផ្ទាល់ដល់ទីតាំងល្បែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីនោះ ដោយសារមានសំណូមពរពីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ដែល មានកូនចៅវក់នឹងល្បែងហ្គេមបាញ់ត្រី។ លោកបញ្ជាក់ថា មុននឹងលោកចុះទៅផ្សាយផ្ទាល់ពេលនោះ លោកក៏បានជូនដំណឹងដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានរួចហើយដែរ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចមិនយកចិត្តទុកដាក់។
លោក លួន ភារិន បង្ហាញការសង្ស័យថា ម្ចាស់ល្បែងហ្គេមបាញ់ត្រីឈ្មោះ សុខ អាង និងឈ្មោះ ក្រូច ឃឿន មានខ្នងធំហើយករណីនេះ អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការ ឃុបឃិតរបស់សមត្ថកិច្ចផង ព្រោះសមត្ថកិច្ចធ្វើរបាយការណ៍បង្វែរការពិតថា ម្ចាស់ល្បែងហ្គេមជាស្ត្រីមេម៉ាយ និងគ្មានការបើកទូហ្គេមទៅវិញ។
លោក លួន ភារិន៖ «ឆ្ងល់ថា ពេលកើតហេតុហើយ ក៏ប៉ូលិសចុះទៅក៏មិនចុះទៅឆែកឆេកន្លែងហ្នឹងដែរ។ ដល់ភ្ញាក់ឡើងគេរើឥវ៉ាន់ចេញអស់ គេយកទូរហ្គេមចេញបាត់អស់ បានគេទៅថតថា ផ្ទះនេះ អត់មានបើកកន្លែងហ្គេមអីទេ គេថា ម្ចាស់ផ្ទះ (ជាស្ត្រី) មេម៉ាយ អត់មានបើកអីទេផ្ទះទុកចោល»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងម្ចាស់ល្បែងទូហ្គេមបាញ់ត្រីឈ្មោះ សុខ អាង និងឈ្មោះ ក្រូច ឃឿន ឱ្យឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលានេះ។ រីឯអធិការនៃអធិការដ្ឋាននគរបាលក្រុងប៉ោយប៉ែតលោក ព្រហ្ម ពិសិដ្ឋ និងស្នងការនគរបាលខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក សិទ្ធ ឡោះ ក៏វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងរកការបំភ្លឺបានដែរ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ខណៈអ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មានលោក ទេព អស្នារិទ្ធ ទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានមានខេមបូចា បង្ហាញកង្វល់អំពីអំពើហិង្សា និងការបំភិតបំភ័យតាមផ្លូវច្បាប់ និងតុលាការទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន ដែលព្យាយាមធ្វើសេចក្ដីការណ៍អំពីបញ្ហារសើបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា (CAMBOJA) លោក ណុប វី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលាថា ការខកខានស្វែងរក និងដាក់ទោសអ្នកប្រព្រឹត្តអំពើឧក្រិដ្ឋ ឬវាយដំទៅលើអ្នកសារព័ត៌មាន នៅតែកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ណុប វី៖ «បើសិនករណីនេះ មិនត្រូវបានដោះស្រាយ ឬករណីវាយដំ ហើយជនល្មើសមិនត្រូវបានអនុវត្តវិធានការច្បាប់ទេ វាអាចជាការលើកទឹកចិត្តទៅដល់ជនផ្សេងៗ ទៀត ឱ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើសមកលើអ្នកសារព័ត៌មាន ឬមួយទៅលើអ្នកដទៃផ្សេងទៀត។ នេះជារឿងមួយ ដែលជាក្ដីព្រួយបារម្ភ ហើយយើងជានិច្ចកាលតែងតែទទូចឱ្យសមត្ថកិច្ចអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធលោក ពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ហើយជាពិសេស ឈានទៅការចាប់យកជន ដែលប្រព្រឹត្តបទល្មើសយកមកផ្ដន្ទាទោសទៅតាមផ្លូវច្បាប់»។
របាយការណ៍ឃ្លាំមើលប្រចាំត្រីមាស ស្ដីពីស្ថានភាពអ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ចាប់ពីខែមេសា ដល់ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤ របស់សម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានខេមបូចាឱ្យដឹងថា ការយាយីមកលើអ្នកសារព័ត៌មានមានចំនួន ៧ ករណី ដែលប៉ះពាល់ដល់អ្នកសារព័ត៌មាន ១១នាក់។
ខេមបូចា រកឃើញថា ក្នុង ៧ករណី គឺមាន ៦ករណីហើយ ដែលជាការបំភិតបំភ័យតាមផ្លូវច្បាប់ ឬតាមផ្លូវតុលាការ ឬស្មើនឹង ៨៦ភាគរយ នៃករណីសរុប ដែលបានកត់ត្រា។ ការយាយីតាមផ្លូវច្បាប់ ឬតុលាការ គឺមាន ៦ ករណី ដោយមានអ្នកសារព័ត៌មាន ១០នាក់ ត្រូវបានកោះហៅទៅសាកសួរ ឃុំខ្លួន និងផ្ដន្ទាទោស ដែលវិធានការទាំងនោះ ធ្វើឡើងដោយនគរបាល កងរាជអាវុធហត្ថ អភិបាលស្រុក ខេត្ត និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។
របាយការណ៍ដដែលថា ភាគច្រើននៃការយាយី និងបំភិតបំភ័យ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមន្ត្រីសាធារណៈ ដូចជា មន្ត្រីយោធា នគរបាល អភិបាលស្រុក ខេត្ត និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ហើយជាញឹកញាប់បំផុតនោះ គឺទាក់ទងនឹងសេចក្ដីរាយការណ៍អំពីបញ្ហាបរិស្ថាន។
ក្រៅពីករណីខាងលើនេះ កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា អ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ដែលធ្លាប់រាយការណ៍ អំពីការជួញដូរមនុស្សនៅកម្ពុជា ត្រូវកងរាជអាវុធហត្ថចាប់ខ្លួន ចំពោះការបង្ហោះរូបភាពពីរសន្លឹកលើបណ្ដាញសង្គមរបស់លោក ពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញរមណីយដ្ឋានបាភ្នំ នៅខេត្តព្រៃវែង។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានសម្រេចឃុំខ្លួនលោក ក្រោមបទចោទ «ញុះញង់»។ លោក ម៉ិច ដារ៉ា ត្រូវបានតុលាការដោះលែងឱ្យនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ននៅថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ដោយសារការសុំទោសលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺពុំមែនដោយការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់លោក ម៉ិច ដារ៉ា ទេ។
ចំណែកអង្គការសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporter Without Border) បានដាក់កម្ពុជាជាប់ក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី១៥១ ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់អន់លើសន្ទស្សន៍សេរីភាពសារព័ត៌មានរបស់ពិភពលោកក្នុងឆ្នាំ២០២៤នេះ។ ការិយាល័យអង្គការសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែនប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក បានចេញរបាយការណ៍ថា រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត កំពុងរឹតបន្តឹង និងគំរាមកំហែងដល់សេរីភាពសារព័ត៌មានយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៣ សន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័ត និងប្រកាសយកថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ជាទិវាអន្តរជាតិដើម្បីបញ្ចប់និទ្ទណ្ឌភាពនៃឧក្រិដ្ឋកម្មលើអ្នកសារព័ត៌មាន។ សេចក្ដីសម្រេចនេះ ថ្កោលទោសគ្រប់ទម្រង់ នៃការវាយប្រហារនិងការប្រើអំពើហិង្សាលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកធ្វើការនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងជំរុញរដ្ឋភាគីឱ្យអនុវត្តនូវវិធានការជាក់លាក់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងលើវប្បធម៌និទ្ទណ្ឌភាព។
ទិវានេះ តម្រូវឱ្យរដ្ឋជាភាគីទប់ស្កាត់នូវរាល់អំពើហិង្សាលើអ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកដែលធ្វើការនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដោយធានានូវគណនេយ្យភាព នាំជនល្មើសមកកាត់ទោស និងធានាថា ជនរងគ្រោះទទួលបាននូវសំណងសមរម្យផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណា សន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មកយ៉ាងហោចណាស់ មានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ១៥ នាក់ត្រូវបានសម្លាប់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារការបំពេញការងាររបស់ខ្លួន ហើយជនរងគ្រោះចំនួន ១២នាក់ស្លាប់ ដោយសារពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពរាយការណ៍ព័ត៌មាន ដែលបង្កហានិភ័យ ដោយផ្ទាល់ដល់បុគ្គលមានអំណាចនៅកម្ពុជា។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជានៅថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានដោយអះអាងថា មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ការស៊ើបអង្កេតប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ឯករាជភាព និងតម្លាភាព មិនត្រូវបានដំណើរការ ដើម្បីនាំជនល្មើស ដែលបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋលើអ្នកសារព័ត៌មាន មកធ្វើការជំនុំជម្រះទេ ហើយជនល្មើសនៅតែបន្តរួចផុតពីការផ្ដន្ទាទោសចំពោះអំពើឧក្រិដ្ឋរបស់ខ្លួន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។