ដោយ មួង ណារ៉េត
2019-12-11
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) នាយករងទទួលបន្ទុកកិច្ចការតំបន់អាស៊ី នៃអង្គការ Human Rights Watch។
រូប៖ Screenshot AFP
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ អំពាវនាវឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប បន្តដាក់សម្ពាធឲ្យរបបក្រុងភ្នំពេញ ទម្លាក់បទចោទប្រឆាំងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា និងស្ដារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញជាបន្ទាន់ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការ ផ្ញើសារទៅសហភាពអឺរ៉ុប គាប់ជួននឹងទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ កុំឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ចាញ់បោកល្បិចនយោបាយប្រជាភិថុតិរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលថ្មីៗ នេះ ធ្វើជាដោះលែងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងជាង ៧០នាក់ ឲ្យនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន ប៉ុន្តែមិនទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ប្រឆាំង លើពួកគាត់ទាំងអស់នោះ នោះឡើយ។ ជាងនេះទៅទៀត ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ត្រូវរបបនេះបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ខឃុំខ្លួនខ្លះ ប៉ុន្តែក៏មិនទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើរូបលោក និងថែមទាំងបញ្ជូនរឿងលោក ទៅកាត់ទោសថែមទៀតផង។
សកម្មជនគណៈបក្សសង្គ្រោះជាតិជាង ៨០នាក់ ត្រូវបានរបបក្រុងភ្នំពេញ សម្រុកចាប់ខ្លួនជាទ្រង់ទ្រាយធំ ក្នុងអំឡុងខែសីហា ដល់ដើមខែវិច្ឆិកា ដោយអ្នកទាំងនោះ គាំទ្រដំណើរមាតុភូមិនិវត្តន៍របស់ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក សម រង្ស៊ី ដែលប៉ុនប៉ងវិលទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា។ ចំណែកឯលោក កឹម សុខា វិញ ត្រូវបានលោក ហ៊ុន សែន ចេញបញ្ជាផ្ទាល់ ឲ្យចាប់ខ្លួនទាំងកណ្តាលយប់ ដោយចោទពីបទក្បត់ជាតិ កាលពីដើមខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ មុនរបបនេះ រម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ក្រោយរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ របបក្រុងភ្នំពេញបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញឥតស្រាកស្រាន្តលើមន្រ្តីបក្សប្រឆាំង បណ្តេញអង្គការសង្គមស៊ីវិល បិទប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសហជីពកម្មករ សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងដីធ្លី ហាមឃាត់សិទ្ធិនយោបាយមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំង ១១៨រូប រម្លាយក្របខណ្ឌមន្រ្តីក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាប់ឆ្នោត របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទាំង ៥០០៧នាក់ ដែលអ្នកបោះឆ្នោតជាងបីលាននាក់ បោះឆ្នោតគាំទ្រនិងទុកចិត្ត ឲ្យបម្រើពួកគាត់នោះ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បក្សប្រឆាំងជាច្រើន រួមទាំងក្រុមប្រឹក្សាជាប់ឆ្នោតបក្សនេះផង ដោយមិនអាចស៊ូទ្រាំ និងការធ្វើទុក្ខម្នេញទាំងនេះបាន បានរត់ភៀសខ្លួនទៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីសុវត្ថិភាព និងបន្តជីវភាពនយោបាយ។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក កឹម សុខា ដែលដំបូងត្រូវជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ក្រោយមកជាប់ឃុំក្នុងផ្ទះ នៅតែគ្មានសេរីភាពធ្វើដំណើរទៅព្យាបាលជំងឺនៅក្រៅប្រទេស ដោយតុលាការហាមឃាត់សិទ្ធិធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស។ ជាងនេះទៅទៀត សិទ្ធិធ្វើនយោបាយរបស់លោក កឹម សុខា ត្រូវបានហាមឃាត់ទាំងស្រុងដែរ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ស្នើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ដាក់សម្ពាធលើរបបលោក ហ៊ុន សែន ដោយធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យរបបនេះទម្លាក់ចោលរាល់បទចោទប្រកាន់ពីអំពើក្បត់ជាតិ ដែលប្រឌិតឡើង ប្រឆាំងលើលោក កឹម សុខានោះ ជាបន្ទាន់ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ និងស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
នាយករងនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ប្រចាំនៅតំបន់អាស៊ី លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន(Phil Robertson) ថ្លែងថាសំណុំរឿងចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខានេះ គឺគ្រាន់តែជាលេសដែលគ្មានមូលដ្ឋាន ដើម្បីវាយប្រហារ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញគណបក្សប្រឆាំងតែប៉ុណ្ណោះ។
ស្របពេលដែលគណៈកម្មការអឺរ៉ុប កំពុងទុកឱសានវាទ ឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន កែខ្លួននេះ លោកបន្តទៀតថា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវតែបង្ហាញសកម្មភាព ជាក់ស្តែង និងដោយស្មោះសពិតប្រាកដថា នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃរបបឯកបក្សនេះ ពិតជាត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ ក្នុងការបញ្ឈប់យុទ្ធនាការបង្ក្រាប និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសំឡេងបក្សប្រឆាំងតទៅទៀត។
របបលោក ហ៊ុន សែន រងការថ្កោលទោសជុំទិសពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។ សហភាពអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃទី ១២ខែ វិច្ឆិកា តាមរយៈគណៈកម្មការអឺរ៉ុប បានបញ្ជូនរបាយការណ៍បឋម ស្តីពីការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ ដែលមានកម្រាស់ ៧០ ទំព័រទៅរបបក្រុងភ្នំពេញ ដោយទុកពេល ៣០ ថ្ងៃ ដើម្បីឲ្យរបបនេះឆ្លើយតប ជុំវិញការរកឃើញអំពីករណីរំលោភសិទិ្ធមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរនៅកម្ពុជា។
នៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប លើកឡើងថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរនេះ គឺរំលោភលក្ខខណ្ឌក្នុងការបន្តផ្តល់ការអនុគ្រោះពន្ធ EBA តទៅទៀតដល់កម្ពុជា។ ឱសាននុវាទ ៣០ថ្ងៃនោះ នឹងចូលមកដល់ នៅថ្ងៃស្អែកនេះ (ថ្ងៃទី១២ ខែធ្នូ)ហើយ។ គណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធនេះពីកម្ពុជា ប្រសិនបើរបបក្រុងភ្នំពេញ នៅតែមិនព្រមស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ក្រោយសហភាពអឺរ៉ុប បញ្ជូនរបាយការណ៍ទៅដល់ដៃរបបលោក ហ៊ុន សែន ភ្លាម ដោយទុកឱសានវាទឲ្យឆ្លើយតបក្នុងរយៈពេល ៣០ថ្ងៃនោះ ស្រាប់តែលោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាឲ្យដោះលែងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងជាង ៧០នាក់នោះភ្លាមៗ ទោះអាជ្ញាធរមិនបានទម្លាក់បទចោទប្រឆាំងនឹងអ្នកទាំងនោះ ក៏ដោយ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅសល់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងជិត ២០រូបផ្សេងទៀត ដែលកំពុងតែជាប់ឃុំនៅឡើយ។
របាយការណ៍របស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ ក៏ធ្វើឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន ប្រញាប់ប្រញាល់ ចាត់ការលើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា ដែលជាងពីរឆ្នាំមុននេះ គ្មានតម្រុយណាមួយ ដែលថាសំណុំរឿងនេះ នឹងបិទបញ្ចប់កិច្ចស៊ើបសួរពេលណា ឬត្រូវជំនុំជម្រះពេលណានោះឡើយ។ ពេលនេះកិច្ចស៊ើបសួរក៏បានបិទបញ្ចប់។ ប៉ុន្តែលោក កឹម សុខា ត្រូវបានតុលាការបញ្ជូនរឿងទៅកាត់ទោស ដោយកំណត់យកថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២០ ជាថ្ងៃជំនុំជម្រះ។
មន្រ្តីរបបក្រុងភ្នំពេញ អះអាងថាចំណាត់ការលើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា គឺជាសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា។ អ្នកនាំពាក្យរបបនេះ គឺលោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា លោកមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងសារអំពាវនាវរបស់ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិនេះទេ៖ «តុលាការកម្ពុជាឯករាជ្យចេញពីស្ថាប័ន ឬបុគ្គល ឬអង្គការណាទាំងអស់ នៅលើពិភពលោកនេះ។ គ្មាននរណាបង្គាប់គេឲ្យធ្វើយ៉ាងម៉េចៗ តាមតែចិត្តនោះទេ។ តុលាការខ្មែរ ស្ថិតក្រោមការបង្គាប់របស់ខ្មែរ។ ដូច្នេះ ការអំពាវនាវ ការលើកឡើងនោះ អត់ប្រយោជន៍អ្វី សម្រាប់យើងខ្ញុំរាជរដ្ឋាភិបាល យកទៅពិចារណានោះទេ»។
ជាងនេះទៅទៀត លោក ផៃ ស៊ីផាន បន្ថែមថា រឿងការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA ឬយ៉ាងណានោះ មិនពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការតុលាការកម្ពុជានោះឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោកថារបបក្រុងភ្នំពេញ នៅតែបន្តជជែកគ្នាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ជុំវិញបញ្ហា EBA នេះ។
ទោះបីជាលោក ផៃ ស៊ីផាន អះអាងថា តុលាការកម្ពុជាឯករាជ្យ ក៏ការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា គឺធ្វើឡើងតាមបញ្ជារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលតុលាការគ្រាន់តែធ្វើបង្គ្រប់កិច្ច តែប៉ុណ្ណោះ។ លោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសប្រាប់សាធារណៈជនយ៉ាងចំហដោយខ្លួនឯងចំពោះរឿងនេះ នៅចំពោះមុខនិស្សិតខ្មែរ ដែលរង់ចាំការចែកសញ្ញាប័ត្រ កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៨។ លោកចាត់ទុកលោក កឹម សុខា ថាជាពិរុទ្ធជនពេញៗមាត់ មុនតុលាការសម្រេចទៅទៀត៖ «ហើយខ្ញុំមិនជឿថាគេនឹងដោះលែងអាចោរក្បត់ជាតិនោះទេ ព្រោះនេះជាអំពើក្បត់ជាតិ។ ហើយអ្នកដែលចាប់ខ្លួនដំបូង អ្នកដែលបញ្ជាឲ្យចាប់ខ្លួនដំបូង គឺ ហ៊ុន សែន អ្នកបញ្ជា។ គ្មាននរណាផ្សេងទេ។ បើគ្មានបទបញ្ជាពី ហ៊ុន សែន គ្មាននរណាហ៊ានចាប់ទេ។ តែទោសក្បត់ជាតិ គឺត្រូវចាប់ទាំងយប់ហ្នឹង»។
ក្រោយការថ្លែងនេះ តុលាការរបបលោក ហ៊ុន សែន សម្រេចក្តីឲ្យលោក កឹម សុខា ចាញ់ក្តីគ្រប់ពាក្យបណ្តឹងមុនអង្គសេចក្តី។
ចំណែកឯជោគវាសនា នៃរឿងក្តីលោក កឹម សុខា តទៅមុខទៀត ត្រូវប្រើពេលយូរ ឬឆាប់ប៉ុនណា ក៏លោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកអារកាត់នោះដែរ មិនមែនតុលាការទេ នេះបើតាមសារនាពេលថ្មីៗ នេះរបស់លោក ហ៊ុន សែន៖ «ដំណើរការក្តីមួយនេះ គឺមិនមែនត្រូវធ្វើម្ង៉ៃ ពីរថ្ងៃ មួយខែ ឬពីរខែទេ វាត្រូវប្រើរយៈពេលវែង។ រួចហើយមានអ្នកខ្លះ ថាបន្តិចទៀតព្រះមហាក្សត្រ លើកលែងទោស។ បើមិនទាន់កាត់ទោសផង តើព្រះមហាក្សត្រមានទោសឯណាសម្រាប់លែង»។
ការចោទប្រកាន់លោក កឹម សុខា ពីបទសន្ទិដ្ឋិភាព ឬត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយរដ្ឋបរទេស ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលជាទោសក្បត់ជាតិនេះ រងការរិះគន់ជុំទិសពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលថារបបក្រុងភ្នំពេញ យករឿងនេះជាលេសនយោបាយ ដើម្បីរម្លាយគណបក្សប្រឆាំង តែប៉ុណ្ណោះ។
សូម្បីតែសហមេធាវីការពារក្តីលោក កឹម សុខា ដែលតស៊ូក្តីគ្រប់ដំណាក់កាល និងគ្រប់នីតិវិធីតុលាការ ប៉ុន្តែនៅតែមិនឈ្នះក្តីនោះ ក៏ថារឿងនេះជារឿងនយោបាយដែរ គ្រាន់តែគេយកតុលាការមកចាត់ការប៉ុណ្ណោះ។ លោក ចាន់ ចេន សហមេធាវីមួយរូប ក្នុងចំណោមសហមេធាវីបួនរូប ដែលការពារក្តីលោក កឹម សុខា ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី៩ ខែធ្នូ ពោលគឺភ្លាមៗ ក្រោយសាលាឧទ្ធរណ៍ ច្រានចោលបណ្តឹងជំទាស់ដីកាបញ្ជូនរឿងលោក កឹម សុខា ទៅកាត់ទោស ថាក្រុមមេធាវីគ្មានជម្រើសអ្វី ក្រៅពីបំពេញកិច្ចតាមផ្លូវតុលាការ ដើម្បីភាពស្អាតស្អំរបស់លោក កឹម សុខា ទោះបីជាពួកលោកដឹងអំពីលទ្ធផលថ្ងៃនេះជាមុនយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ៖ «យើងគិតថារឿងនេះ ជារឿងនយោបាយ ជម្លោះអ្នកនយោបាយ។ អ៊ីចឹងគួរតែដោះស្រាយតាមផ្លូវនយោបាយ វាល្អជា ដើម្បីរក្សាឧត្តមផលប្រយោជន៍ សម្រាប់ប្រទេសជាតិរបស់យើង»។
ចំណាត់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យធ្ងន់ធ្ងរ របស់របបក្រុងភ្នំពេញនេះ ត្រូវបានសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនបន្ធូរដៃឡើង ក្នុងការថ្កោលទោស និងដាក់ទណ្ឌកម្ម។ គ្រាន់តែគ្រាន់តែទណ្ឌកម្មខ្លះ ដូចជា ការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធជាដើមនោះ ត្រូវការពេលវេលា ដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ ទុកឱកាសឲ្យរបបលោក ហ៊ុន សែន កែខ្លួន។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក ហ្វីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) អំពាវនាវឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប ត្រូវតែបន្តដាក់សម្ពាធលើរបបក្រុងភ្នំពេញ រហូតដល់របបនេះស្តារសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលនិរទ្ទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស អាចធ្វើដំណើរត្រឡប់ទៅស្រុកខ្មែរវិញដោយសុវត្ថិភាព ដើម្បីចូលរួមក្នុងដំណើរប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដ និងត្រឹមត្រូវមួយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទដែលទាក់ទង
- អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិស្នើឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញកែប្រែសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន
- ក្រុមសកម្មជនបរិស្ថានធ្វើសន្និសីទកាសែត បង្ហាញពីឧក្រិដ្ឋព្រៃឈើ ក្នុងឆ្នាំ២០១៩
- អង្គការ លីកាដូ រំឭកអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅឆ្នាំ២០១៨ សមាគមអាដហុករំលឹកទិវាសិទ្ធិមនុស្ស ១០ធ្នូ លើកទី៧១
- ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមកំពុងរស់នៅកម្ពុជា ស្នើអាជ្ញាធរខេត្តសៀមរាបឱ្យជួយដោះស្រាយ បញ្ហាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម
- មេធាវីស្នើសុំចៅក្រមខេត្តរតនគិរីទម្លាក់ចោលការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការលើមន្ត្រីអាដហុក
- មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា លំហសង្គមស៊ីវិលនៅតែរឹតត្បិតខ្លាំងគ្មានការកែលម្អ ខណៈកម្ពុជាប្រឈមការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអឺរ៉ុប
- អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទាមទារឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រឆាំងលោក កឹម សុខា
- នីតិវិធីតំណាក់កាលទី ២ ក្នុងការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធ EBA បិទបញ្ចប់ថ្ងៃនេះ
- អង្គការសង្គមស៊ីវិលចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ទៅលើការបង្រ្កាបអំពើជួញដូរមនុស្សទៅចិន
- ក្រុមមេដឹកនាំអាស៊ាន ដាក់ចេញវិធានការអាទិភាពលប់បំបាត់គ្រប់ទម្រង់នៃអំពើកេងប្រវ័ញ្ច និងរំលោភបំពានកុមារនៅលើអ៊ីនធឹណិត