ដោយ សុជីវី
2024.08.13
RFA
ស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង
សហគមន៍ជនជាតិចារ៉ាយចូលរួមប្រារព្ធទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើម នៅឃុំបរខាំ ស្រុកអូរយ៉ាដាវ ខេត្ដរតនគិរី កាលពីថ្ងៃទី៩ សីហា ២០២៤។ រូប៖ គេហទំព័រ cipo cambodia
ជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ រស់នៅតំបន់ភូមិភាគឦសានប្រទេសកម្ពុជា បាននាំគ្នារៀបចំពិធីចែករំលែកចំណេះដឹងពី ភ្លេងគងបុរាណដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ ក្នុងទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកលើកទី៣០ និងលើកទី២០ នៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែសីហា។ ពួកគេប្ដេជ្ញាចិត្ត ផ្សព្វផ្សាយភ្លេងគងបុរាណ វប្បធម៌ ប្រពៃណី និងភាសា ដើម្បីរក្សាអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ។
ក្រុមយុវជនជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយនៅខេត្តរតនគិរី (JARAI YOUTH RTK GROUP) កាលពីថ្ងៃទី ៨ ខែសីហា បានបង្ហោះរូបភាពចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យមួយចំនួន កំពុងកាន់គង ដើម្បីសម្ដែង និងចែករំលែកចំណេះដឹងភ្លេងគងបុរាណដល់យុវជនប្រមាណ៣០នាក់ នៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុក ដោយសរសេរថា អបអរសាទរទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោក។
ប្រធានក្រុមយុវជនជនជាតិដើមចារ៉ាយ ខេត្តរតនគិរី លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១០ ខែសីហា ថា ភ្លេងគងបុរាណត្រូវបានជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ និយមប្រើប្រាស់ក្នុងកម្មវិធីជាច្រើនដូចជា ពិធីសែនភូមិ ពិធីសែនចំការ ពិធីរៀបមង្គលការតាមបែបប្រពៃណី និងពិធីបុណ្យសពជាដើម។
លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ៖ «ហើយនឹងកម្មវិធីសប្បាយៗផ្សេងទៀត ដូចព្រឹត្តិការណ៍ ដែលខ្ញុំបានធ្វើឡើងហ្នឹង ដូចជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតបាល់ ឬក៏ព្រឹត្តិការណ៍ ដែលយើងរៀបចំបែបជនជាតិដើម គឺយើងនឹងយកភ្លេងគងហ្នឹងមកប្រគំហើយ»។
ទាក់ទងនឹងការចែករំលែកចំណេះដឹងពីភ្លេងគងបុរាណនេះ ក្រុមយុវជនចារ៉ាយ នៅខេត្តរតនគិរី (JARAI YOUTH RTK GROUP) បានរៀបចំកម្មវិធីមួយ ក្រោមប្រធានបទ «ផ្ទេរចំណេះដឹងភ្លេងគងបុរាណទៅអ្នកជំនាន់ក្រោយ» និងរៀបចំការប្រកួតកីឡាបាល់ទាត់ជនជាតិដើមភាគតិច ក្រោមគម្រោងមូលនិធិ ដាំដុះ របស់អង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈ (CLA) កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា កន្លងទៅ នៅសាលាបឋមសិក្សាភូមិគងធំ ឃុំប៉ាតេ ស្រុកអូរយ៉ាដាវ ខេត្តរតនគិរី។
លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ បញ្ជាក់ថា ការរៀបចំពិធីនេះឡើងគឺក្នុងគោលបំណង សំខាន់ចង់ឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយបានស្គាល់នូវអត្តសញ្ញាណរបស់ជនជាតិដើមចារ៉ាយ និងទប់ស្កាត់ការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណទាំងនោះ ដោយសារតែលំហូរចូលនៃវប្បធម៌បរទេស។
លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ៖ «ការផ្ទេរចំណេះដឹងភ្លេងគងបុរាណទៅមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ក្នុងគោលបំណងគឺឲ្យ ពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍ភ្លេងគងឡើងវិញ ហើយឲ្យពួកគាត់រៀនវាយ ហើយឲ្យពួកគាត់ហ៊ានបង្ហាញនូវអ្វីដែលពួកគាត់មាន ទាំងដែលពួកគាត់ពុំធ្លាប់បានប៉ះទាល់តែសោះ ទាំងដែលពួកគាត់មិនស្គាល់ភ្លេងគង ។ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលខ្ញុំរៀបគម្រោងមួយហ្នឹង ពួកគាត់បានស្គាល់ភ្លេងគង ហើយពួកគាត់បានរៀន»។
កម្មវិធីផ្ទេរចំណេះដឹងពីភ្លេងគងបុរាណនេះ មានជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ ចំនួន២ក្រុម គឺក្រុមយុវជនគម្រោងភូមិប្លរ និងក្រុមចាស់ទុំប៉កតូច បានឡើងសម្ដែងវាយគងនៅលើឆាក ដោយស្លៀកពាក់បែបប្រពៃណី។
ឈុតសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីនោះ មានអាវពណ៌ខ្មៅ ឬពណ៌ត្នោត ហើយមានឆ្នូតពណ៌ក្រហម ពណ៌ស និងពណ៌មាសនៅលើកអាវ និងជាយអាវ។
ចំណែក ការប្រគំភ្លេងគងបុរាណវិញ ពួកគេប្រើដៃម្ខាងកាន់គង ដែលមានរាងមូល ធ្វើឡើងពីលោហធាតុ និងដៃម្ខាងទៀតកាន់ឧបករណ៍សម្រាប់វាយ ក្នុងចង្វាក់យឺតៗ។ បទចម្រៀង ជនជាតិដើមចារ៉ាយ។
ប្រធានក្រុមយុវជនជនជាតិដើមចារ៉ាយ ខេត្តរតនគិរី លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ ពន្យល់ថា បទចម្រៀង ភ្លេង និងរបាំ ខាងលើនេះ មានអត្ថន័យរៀបរាប់ពីសត្វលលក កំពុងបក់បោយនៅលើអាកាសវេហា និងប្រៀបធៀបការរស់នៅរបស់មនុស្សទៅនឹងអតីតកាល ដ៏សម្បូរបែបនៃសម្បត្តិធនធានធម្មជាតិ។
លោក រម៉ាម ធីម៉ូថេ៖ «គឺរៀបរាប់អំពីសត្វលលកយំ និយាយអំពីជំនាន់ដើម ដែលយើងធ្លាប់មានព្រៃ យើងនៅមានចំការវិលជុំ យើងនៅមានការរស់នៅបែបជនជាតិដើម យើងនៅសម្បូរសប្បាយនៅពេលដែលយើងឭសម្លេងលលកហ្នឹង ធ្វើឲ្យយើងមានអារម្មណ៍ថា នឹករលឹកដល់សម័យដើម ដែលយើងរស់នៅសុខសាន្ត រស់នៅជាមួយនឹងធម្មជាតិ»។
យុវតីជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ នៅខេត្តរតនគិរី កញ្ញា រចំ មុន្នី ដែលបានចូលរួមពិធីផ្ទេរចំណេះដឹងគងបុរាណនេះ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១០ ខែសីហាថា កញ្ញាប្ដេជ្ញានឹងបន្តផ្សព្វផ្សាយពីអត្តសញ្ញាណ វប្បធម៌ និងប្រពៃណីរបស់ពួកគេឲ្យពិភពលោកបានស្គាល់។
កញ្ញា រចំ មុន្នី៖ «ត្រូវផ្ដើមចេញពីយុវជនខ្លួនឯង ដែលទទួលស្គាល់ថា របាំហ្នឹង ភាសាហ្នឹង របស់ហ្នឹង ជារបស់ខ្លួនយើង ជារបស់វប្បធម៌យើង ជារបស់ជនជាតិយើងទើប អ្នកផ្សេងទៀត គេនឹងដឹងតាមក្រោយថា អាហ្នឹងវាមកពីខាងជនជាតិនេះ ឬជនជាតិនោះអីចឹង។ សម្រាប់ខ្ញុំ ក្នុងនាមខ្ញុំ ខ្ញុំនឹងតាំងចិត្តបង្ហាញ ហើយភ្ជាប់នឹងវប្បធម៌ ប្រពៃណី នឹងខ្លួនរបស់ខ្ញុំដើម្បីគេមើលមក គេដឹងថា ខ្ញុំជាអ្នកណាគេ»។
ជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ គឺជាជនជាតិដើមភាគតិចមួយ ក្នុងចំណោមជនជាតិដើមទាំង២៤អំបូរនៅកម្ពុជា។ ជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ ពុំមានជំនឿលើសាសនាឡើយ ប៉ុន្តែពួកគេរស់នៅមានជំនឿលើអារុក្ខអារក្ខ អ្នកតា ដែលថែរក្សាព្រៃ ភ្នំ ទន្លេ និងពិធីសែនព្រេនជាដើម ។ ចំណែកការរស់នៅ និងអាស្រ័យផលរបស់ពួកគេវិញ ជនជាតិចារ៉ាយរស់នៅជាមួយធម្មជាតិ និងពឹងផ្អែកលើការធ្វើកសិកម្មលើដីចំការវិលជុំ ក្រោមរូបភាពជាដីសមូហភាព។ ស្ថិតិ និងទិន្នន័យរបស់អង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា ឲ្យដឹងថា ជនជាតិដើមចារ៉ាយនៅកម្ពុជា មានចំនួនជិត ៣ម៉ឺននាក់ (២៥.២៦២)។
យុវជនជនជាតិដើមភាគតិចចារ៉ាយ គ្រោងរៀបចំទិវាអន្តរជាតិជនជាតិដើមភាគតិចពិភពលោកលើកទី៣០ និងលើកទី២០ នៅកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ខាងមុខនេះ នៅសហគមន៍តាំងសេម្លូ ក្នុងស្រុកអណ្ដូងមាស ខេត្តរតនគិរី ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយពីភ្លេងគងបុរាណ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី និងវប្បធម៌របស់ពួកគេជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។