Sat, 1 November 2014
ធិក កល្យាណ
ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍
ពិធីបុណ្យសពគឺជាពិធីដែលប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅពេលដែលមានមនុស្សក្នុងគ្រួសារណាមួយស្លាប់ រីឯការរៀបចំប្រារព្ធពិធី ឬហៅថា ពិធីជូនដំណើរខ្មោច គឺមានភាពប្លែកៗខុសពីគ្នា ដូចជា ការនិយមបូជា បញ្ចុះ (កប់) បណ្តែតទឹក ឬយកទៅប្លុងចោលក្នុងព្រៃស្មសាន ជាដើម…ដែលអាស្រ័យទៅតាមនិគមជន និងទំនៀមទម្លាប់សហគមន៍ជនជាតិនៃតំបន់នោះ ដោយផ្អែកលើស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រផង ហើយប្រការមួយនេះ គឺជាកាតព្វកិច្ចមួយមិនអាចរំលងបានឡើយ សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារនីមួយៗ។
ប៉ុន្តែ អ្វីដែលអ្នកទេសចរមានចម្ងល់គឺថា តើអ្នករស់នៅក្នុងភូមិអណ្តែតទឹកចុងឃ្នាស ក្នុង សង្កាត់ចុងឃ្នាស ក្រុងសៀមរាប នៃ ប្រទេសកម្ពុជា គេប្រារព្ធពិធីបុណ្យនិងទុកដាក់សាកសពអ្នកស្លាប់ទៅដូចម្តេច? បើអ្នកភូមិភាគច្រើនពួកគេគ្មានដីគោកជាកម្មសិទ្ធិផងនោះ។
ដោយក្នុងភូមិអណ្តែតទឹកចុងឃ្នាស នេះមានអ្នករស់នៅចម្រុះជាតិសាសន៍ ពិសេសមានជនជាតិវៀតណាម ស្ទើរតែ ៥០ ភាគរយ ទៅហើយ ជាហេតុធ្វើឲ្យអ្នកទេសចរមួយចំនួនមានការភាន់ច្រឡំទៅលើប្រពៃណីនៃការរៀបចំពិធីបុណ្យនៅទីនោះ។ តែទោះជាយ៉ាងណាការរៀបចំពិធីបុណ្យសពរបស់អ្នករស់នៅលើភូមិអណ្តែតទឹកខួបប្រាំងខួបវស្សា នៃ ភូមិចុងឃ្នាស នេះ ក៏មិនខុសប្លែកគ្នាប៉ុន្មានពីអ្នករស់នៅតំបន់ដីគោកដែរ។
ក្នុងសម្លៀកបំពាក់ស គ្រួសារសពមួយបានរៀបចំពិធីបុណ្យទៅតាមប្រពៃណីជនជាតិវៀតណាម នៅក្នុងផ្ទះអណ្តែតទឹក ក្នុង ភូមិចុងឃ្នាស តែអ្វីដែលចម្លែកនោះ គឺការបណ្តែតទូកដែលតម្កល់មឈូសដាក់សពទៅតាមខ្សែទឹក។
លោក វៀង ខិន ជាជនជាតិវៀតណាម វ័យជាង ៣០ឆ្នាំ បានប្រាប់ថា គាត់មានកំណើតនៅក្នុង ភូមិចុងឃ្នាស នេះតែម្តង និងប្រកបរបរនេសាទត្រីចិញ្ចឹមជីវិត។ គាត់ថា ការបណ្តែតមឈូសសាកសពទៅតាមទូករហូតទៅដល់ទីកំណត់មួយនោះ គឺជាវិធីដែលអាចអន្ទងឲ្យព្រលឹងអ្នកស្លាប់ បានទៅកាន់សុគតិភព ជាឋានបរមសុខ។ ទោះជាកើតនៅស្រុកខ្មែរ តែសំនៀងនិយាយខ្មែរមិនច្បាស់ក្តី លោក វៀង ខិន បន្តថា៖ «ថ្វីបើខ្ញុំមិនសូវដឹងរឿងច្រើន ប៉ុន្តែ ខ្ញុំអាចប្រាប់បានថា ការធ្វើបែបនេះគឺក្នុងគោលបំណងបញ្ជូនព្រលឹងអ្នកស្លាប់ឲ្យទៅកាន់ឋានសួគ៌»។
បន្ទាប់ពីការបណ្តែតមឈូសតាមទឹករួចមក អ្នករៀបចំពិធីបុណ្យសព នឹងកំណត់យកដីគោកកន្លែងណាមួយដើម្បីបញ្ចុះសពនោះ ទៅតាមប្រពៃណីដូនតាគេ ដូចជនជាតិចិន និងខ្មែរដែរ។
លោក វៀង ខិន បាននិយាយដែរថា៖ «បន្ទាប់មកយើងកប់សាកសពក្នុងរណ្តៅមួយដែលមានជម្រៅពីរម៉ែត្រ។ ការជីករណ្តៅជ្រៅ គឺការពារកុំឲ្យមឈូសសាកសពហើបឡើងបាន នៅពេលដែលទឹកទន្លេជន់លិច ក្នុងរដូវទឹកឡើង»។
ទីតាំងបញ្ចុះសពរបស់សហគមន៍ជនជាតិវៀតណាម នៃ ភូមិចុងឃ្នាស គឺនៅមិនឆ្ងាយពីភូមិអណ្តែតទឹកនេះប៉ុន្មានទេ អ្នកទេសចរភាគច្រើន អាចនឹងមើលឃើញទីតាំងនោះច្បាស់ពេលធ្វើដំណើរតាមទូកទៅទស្សនាភូមិអណ្តែតទឹកនេះ។ ប៉ុន្តែកាលពីសប្តាហ៍មុន ទីតាំងបញ្ចុះសពមួយនេះ ត្រូវទឹកជន់លិចស្ទើរតែអស់គ្មានសល់ដីនិងហ៊ុមព័ទ្ធដោយកំប្លោក។
ការទុកដាក់សាកសពដែលចម្លែកជាងនេះ គឺមានការតំណាលតគ្នា អំពីអ្នកភូមិរស់នៅលើទឹកកន្លងមក ដែលយកសាកសពទៅដាក់តាមប្រគាបឈើ ក្នុងព្រៃលិចទឹក កណ្តាលទន្លេសាប ដែលមនុស្សមួយចំនួនគិតថា វាជាទង្វើមិនគប្បីនិងមិនជាការគោរពចំពោះសាកសពឡើយ។
អ្នកស្រី ចាន់ ថន ជាជនជាតិខ្មែរដែលរស់នៅរកស៊ីក្នុងភូមិនេះជិត ២០ឆ្នាំ មកហើយបានរៀបរាប់អំពីការយកសាកសពទៅតម្កល់នៅលើប្រគាបឈើកណ្តាលទន្លេរបស់អ្នកភូមិ ដោយចង្អុលទៅកាន់ជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងតែ អុំទូកសុំលុយពីអ្នកទេសចរថា៖ «និយាយទៅខ្មែរយើងក្នុងភូមិនេះ មិនមានអ្នកណាយកសាកសពសាច់ញាតិខ្លួនទៅដាក់លើប្រគាបឈើចោលអ៊ីចឹងទេ ពីព្រោះខ្មែរយើងតែងយកសពអ្នកស្លាប់ទៅធ្វើបុណ្យបូជាឬយកទៅបញ្ចុះនៅក្នុងវត្តភ្នំក្រោមឯណោះ។ នេះជាប្រពៃណីរបស់ខ្មែរយើងនៅតំបន់នេះ ដែលធ្វើការគោរពដល់អ្នកដែលបានចែកឋានទៅនោះ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ការពិតទៅអ្នកដែលយកសាកសពទៅដាក់នៅលើប្រគាបមែកឈើនោះ គឺច្រើនជាជនជាតិវៀតណាម ក្រីក្រមួយចំនួនដែលតែងធ្វើបែបនេះពិតមែន។ តែសម្រាប់ជនជាតិវៀតណាម ដែលមានជីវភាពធូរធារ គេអាចមានលទ្ធភាពធ្វើបុណ្យនិងរកដីគោកបញ្ចុះសពសាច់ញាតិគេ»។
អ្នកស្រី ចាន់ ថន បន្តឲ្យដឹងថា មានជនជាតិវៀតណាម មួយចំនួនបានធ្វើបែបនេះ ពីព្រោះកាលពីបីខែមុន មានអ្នកសុំទានស្រីជនជាតិវៀតណាម ម្នាក់បានធ្លាក់កូនដែលអាយុទើបបាន ២ខែ ចូលទៅក្នុងទឹកស្លាប់ ខណៈម្តាយកំពុងតែតោងទូកដឹកអ្នកទេសចរសុំទាន ហើយក៏របូតកូនពីដៃ។ គាត់ថា៖ «កូនអ្នកសុំទានជនជាតិវៀតណាម ម្នាក់បានលង់ទឹកស្លាប់ ដោយសារតែការធ្វេសប្រហែសរបស់ម្តាយ។ ពេលស្រង់សពបានមក ម្តាយទារកនោះគ្មានការយំសោកទេ គេយកភួយរុំសពរួចយកកន្ទេលរុំពីក្រៅថែម មួយជាន់ទៀតរួចដាក់ទូកជិះចេញទៅបាត់។ ក្រោយមក ខ្ញុំឮអ្នកភូមិនិយាយថា គេយកទៅដាក់នឹងប្រគាបឈើក្នុងព្រៃលិចទឹក ពីព្រោះគ្មានលុយធ្វើបុណ្យ»។
អ្នកស្រីបន្តថា ការធ្វើបែបនេះ ពិតជាប៉ះពាល់ទៅដល់ការរស់នៅរបស់អ្នកភូមិ ក៏ដូចជា ប្រជាជនខ្មែរក្នុងតំបន់នោះ ពីព្រោះ ទឹកទន្លេនេះត្រូវបានប្រជាជនប្រើប្រាស់ចាំបាច់បំផុតក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ អ្នកស្រីនិយាយទាំងមិនសប្បាយចិត្តថា បើទោះជាគាត់ឈប់ប្រើប្រាស់ទឹកទន្លេយូរមកហើយ ក៏អ្នកភូមិខ្មែរ ដែលគ្នាក្រីក្ររស់នៅលើទឹក គឺប្រើប្រាស់ទឹកហ្នឹង ងូត ផឹក និងប្រើប្រាស់សព្វយ៉ាង។ ចុះបើគាត់ [ជនជាតិវៀតណាម] យកសាកសពទៅដាក់អ៊ីចឹង វាពិតជារលេះរលួយស្រក់ចូលក្នុងទឹកមិនខាន។ ជាងនេះទៀត វាបានសាយភាយក្លិនដែលគួរឲ្យខ្ពើមរអើមទៀតផង»។
អ្នកស្រី ថន បន្តថា៖ «ខ្ញុំនឹកស្រណោះដល់អ្នកភូមិជនជាតិខ្មែរ ដែលតែងតែប្រើប្រាស់ទឹកទន្លេនេះព្រោះវាពិតជាប៉ះពាល់ដល់សុខភាពគាត់ខ្លាំងណាស់»។ គាត់ថា រាល់ថ្ងៃគាត់បញ្ជាទិញទឹកស្អាតពី ក្រុងសៀមរាប យកមកប្រើប្រាស់។
ប៉ុន្តែ ទោះជាមានការបារម្ភបែបនេះក្តី អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា កន្លងមកមិនទាន់មានអ្នកណាយកសាកសពមនុស្សចាស់ទៅដាក់តាមប្រគាបឈើទេ ច្រើនមានតែសាកសពក្មេងតូចៗប៉ុណ្ណោះ ហើយករណីបែបនេះ ក៏កម្រនឹងកើតមានដែរ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «តាំងពីខ្ញុំមករស់នៅទីនេះ មានតែមួយទៅពីរករណីទេ ដែលកើតឡើងដោយចៃដន្យ ដោយសារការកប់ក្បែរព្រៃលិចទឹកមិនបានជ្រៅធ្វើឲ្យហើបមឈូសពីផ្នូរមកវិញនៅរដូវទឹកដំឡើង តែក៏អាចជាករណីដែលមានចេតនា ដូចអ្វីដែលខ្ញុំនិយាយអ៊ីចឹង»។
តាមប្រសាសន៍លោក ឯម ម៉ាន ចៅសង្កាត់ ចុងឃ្នាស អះអាងថា ក្នុងសង្កាត់លោកមិនដែលមានករណីយកសាកសពទៅដាក់នៅលើដើមឈើពាសវាលពាសកាលនោះទេ ពីព្រោះតំបន់នេះ គឺជាភូមិទេសចរណ៍។ ប៉ុន្តែ លោកទទួលស្គាល់ថា បើពីមុនមកមានមែន ប៉ុន្តែជាខ្មោចកូនក្មេងវៀតណាម ដែលគេកប់នៅតាមព្រៃនៅរដូវប្រាំង តែដល់រដូវវស្សាក៏ហើបផ្នូរមកវិញ។ លោក ឯម ម៉ាន បាននិយាយថា៖ «ពីមុនមានមែន តែយូរណាស់មកហើយ វាជារឿងចៃដន្យប៉ុណ្ណោះ តែឥឡូវខ្ញុំគិតថា ដូចជាមិនមានករណីបែបនេះកើតឡើងក្នុងភូមិសង្កាត់ខ្ញុំទេ»។
ប៉ុន្តែលោកចៅសង្កាត់បន្តថា នៅក្នុងភូមិអណ្តែតទឹកមួយក្នុង ខេត្តបាត់ដំបង ដែលស្ថិតនៅកណ្តាលទន្លេសាប ពិតជាមានប្រពៃណីយកសាកសពទៅដាក់លើប្រគាបមែកឈើក្នុងព្រៃលិចទឹកពិតមែន ដោយសារថា ភូមិនោះនៅឆ្ងាយនិងគ្មានដីគោកសម្រាប់កប់សាកសព។
លោកបន្តថា៖ «នៅជិតព្រែកទាល់ ក្នុង ខេត្តបាត់ដំបង ឯណោះទេ ដែលគេមានប្រពៃណីធ្វើបែបហ្នឹង ដោយសារតែគេគ្មានដីកប់ ព្រោះគ្នានៅឆ្ងាយពីដីគោក។ តែគេប្រារព្ធពិធីបុណ្យដូចយើងអ៊ីចឹងដែរ គេមានកន្លែងរំលាយសព ហើយអ្វីដែលគេយកទៅដាក់តាមមែកឈើព្រៃលិចទឹកទាំងនោះគឺ ជាគំនរឆ្អឹងនៃសាកសពសាច់ញាតិពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ»។ លោកអះអាងថា៖ «ប្រពៃណីនៃពិធីបុណ្យសពខ្មែរ មិនមានអ្វីខុសគ្នាទេ តែដោយសារតែពេលខ្លះ កាលៈទេសៈតម្រូវ»។
កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំមុនការបញ្ចុះសព ឬ បូជាសព ជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់នៅរដូវវស្សា សម្រាប់អ្នកភូមិ នៅ ឃុំពាមបាង ស្រុកស្ទោង ខេត្តកំពង់ធំ ដោយសារឃុំនេះស្ថិតនៅកណ្តាលបឹងទន្លេសាប និងមានដីទួលតែប្រមាណ ៣០ ម៉ែត្របួនជ្រុងប៉ុណ្ណោះសល់ពីទឹកជន់លិចក្នុងរដូវដំឡើងទីនោះ គឺទីទួលព្រះវិហា វត្តពៅវើយ។
ឃុំពាមបាង មាន ៥ ភូមិគឺ ភូមិពាមបាង ដូនស្ដើង បាឡត ពេជ្ផក្រី និង ពៅវើយ។ ក្នុងឃុំមួយនេះ មានតែ វត្តពៅវើយ មួយប៉ុណ្ណោះដែលមានកន្លែងបូជាសពនៅក្នុងរដូវទឹកឡើង។ រាល់អ្នកស្លាប់នៅរដូវវស្សាសម្រាប់ក្នុងឃុំនេះ សាច់ញាតិតែងពុះពារនាំទៅបូជានៅឯទីទួលក្នុងវត្ត ពៅវើយ (សម្រាប់អ្នកមានលទ្ធភាព)។ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកពុំមានលទ្ធភាពដឹកយកសាកសពឬពុំមិនអាចរកអុសបូជាភ្លាមៗបាន ពួកគេតែងយកមឈូសសពទៅដាក់បន្ទើរនៅលើដើមរាំងធំៗ ដែលដុះខ្ពស់ផុតពីទឹក។ នេះបើតាមព្រឹទ្ធាចារ្យក្នុងភូមិបានរៀបរាប់ឲ្យដឹង។
តាមលោកតា លី ដែលរស់នៅ ភូមិដូនស្តើង តាំងពីកំណើតបានឲ្យដឹងថា ពី ភូមិដូនស្ដើង ទៅកាន់ វត្តពៅវើយ ចម្ងាយជិត ២០ គីឡូម៉ែត្រ បើបើកកាណូតឆ្លងកាត់បឹងទន្លេឆ្មារដ៏ធំល្វឹងល្វើយផង គ្រួសារអ្នកក្រីក្រពិតជាពុំមានលទ្ធភាពនោះទេ ដូចនេះ ក្រុមគ្រួសារត្រូវយកមឈូសដាក់សពទៅតម្កល់លើប្រគាបដើមរាំងធំៗខ្ពស់ផុតទឹក ទុកចាំបូជានៅរដូវប្រាំងហើយអ្នកខ្លះគេធ្វើធ្នើរលើទឹក ដើម្បីបូជាសពតែម្តងក៏មាន។
ការបូជាសពលើធ្នើរក្នុងទឹក គឺគេយកឈើទៅគងចងភ្ជាប់គ្នាបែបជារានហាល លើគុម្ពរាំងធំណាមួយដែលខ្ពស់ផុតពីទឹក រួចហើយគេយកឈើស្រស់ៗ និងកំប្លោកស្រស់ៗតម្រៀបពីក្រោម ទើបរៀបដាក់អុសបូជាសពលើនោះ ដូចបូជាលើដីគោកដែរ។ នៅពេលសពឆេះអស់ក្រុមគ្រួសារក៏រើសឆ្អឹងមករក្សាទុកតាមវត្ត តែខ្លះក៏បាចឆ្អឹងទៅកណ្ដាលទន្លេក៏មាន។
លោកតា យី វ័យ ៨១ឆ្នាំ នៅ ភូមិដូនស្តើង និយាយថា៖ «សាកសពដែលគេតម្កល់ទុកលើដើមឈើមិនបូជា ច្រើនជាសពកូនក្មេងដែលម្តាយឪពុកទីទ័លក្រ។ តែបើជាសពមនុស្សចាស់ គេកម្រទុកចោលណាស់ ទាល់តែក្រីក្រខ្លាំងនិងគ្មានសាច់ញាតិទើបគេធ្វើដូច្នេះ»៕